Παραμύθια στο μικροσκόπιο
Τα παραμύθια εκτός από φορείς πολιτισμού είναι κι ένας έμμεσος τρόπος διαπαιδαγώγησης. Ένας τρόπος μέσω του οποίου τα παιδιά διδάσκονται αξίες και στάσεις ζωής.
Στο βιβλίο «Εξουσία και δύναμη στην παιδική και νεανική λογοτεχνία» (εκδ. Πατάκη) μπαίνει στο μικροσκόπιο και εξετάζεται η επιρροή και η επίδραση που ασκούν τα παραμύθια στους μικρούς ακροατές ή αναγνώστες.
Ένα από τα συμπεράσματα στο οποίο καταλήγουν οι ερευνητές είναι ότι πολλά από τα παραμύθια προκαλούν έκπληξη στους μελετητές, λόγω των υπερβολών που περιέχουν.
Η παιδική κακοποίηση είναι ένα σύνηθες γεγονός στα ελληνικά παραμύθια, όπως και οι ακρότητες. Η κακιά μητριά ή ο κακός πατριός, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες αλλά και οι ξένοι είναι αυτοί που συνήθως πρωταγωνιστούν σε περιστατικά κακοποίησης. Σε μια πελοποννησιακή παραλλαγή του παραμυθιού «Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι» η κακιά μητριά ζητά να δολοφονηθεί η θετή της κόρη και για να πειστεί γι' αυτό ζητά ένα ποτήρι με το αίμα της.
Εκτός από αυτά τα παιδιά στα ελληνικά παραμύθια υφίστανται ξύλο με βέργα, κρέμασμα από τον φράχτη, δηλητηρίαση, σφάξιμο και πέταμα μέσα στον φούρνο αλλά και φωνές, απειλές, απομόνωση, κατάρα, μάγεμα, εκδίωξη από το σπίτι, πώλησή τους. Φυσικά δε λείπουν περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης.
Από τη δεκαετία του 60 κι έπειτα αρχίζουν να κυκλοφορούν παραμύθια που αμφισβητούν τα κοινωνικά στερεότυπα, που ίσχυαν μέχρι τότε. Έτσι μέσω των νέας κοπής παραμυθιών επαναξιολογείται η ωριμότητα και η αυθεντία των γονιών, αμφισβητούνται οι εξουσιαστικές σχέσεις μεταξύ παιδιών και γονιών, εξετάζονται και πάλι ο «νόμοι» που διέπουν την καθημερινότητα των παιδιών (φαγητό, ύπνος, συνήθειες υγιεινής και καθαριότητας.
Αυτή η τάση βρήκε πρόσφορο έδαφος και στη Ελλάδα και εκφράστηκε σε βιβλία παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Αμφισβητούνται τρόποι και στάσεις ζωής , στερεότυπα ανατρέπονται, προωθούνται αντιεξουσιαστικά πρότυπα και αντικομφορμιστικές θέσεις, δύσκολες έννοιες γίνονται κατανοητές από μικρά παιδιά ενώ δίνονται και νέες οπτικές σε δύσκολα θέματα.
