Παχύσαρκα βρέφη με θηλασμό;

Παχύσαρκα βρέφη με θηλασμό;

Αγοράκι γεννήθηκε τελειόμηνο με βάρος και μήκος κάτω απο την μέση εκατοστιαία γραμμή. Θήλασε με επιτυχία αποκλειστικά και κατά απαίτηση.

Κατά το πρώτο εξάμηνο αποκλειστικού θηλασμού ανέβαινε σταδιακά γραμμές ανάπτυξης στο βάρος, αλλά και σε μήκος και περίμετρο κεφαλής.

pediatros-thes.gr

Γονείς και περίγυρος ανησυχούσαν για παχυσαρκία.

Μετα τους έξι μήνες έγινε σταδιακή εισαγωγή στερεών τροφών.

Μέχρι περίπου στον χρόνο το βρέφος έτρωγε λίγο και χωρίς επιτυχία ενώ συνέχιζε να θηλάζει εντατικά.

Ο θηλασμός κατά απαίτηση, με τα σημάδια του βρέφους μέρα και νύχτα, αποτελούσε κύρια τροφή για το μωρό και στους 9-10 μήνες, όταν και στα πρότυπα ανάπτυξης ΠΟΥ το βάρος ξέφυγε πάνω απο την πρώτη γραμμή και ο δείκτης μάζας σώματος BMI πέρασε το όριο της παχυσαρκίας.

Εφαρμόστηκαν οι κατάλληλες πρακτικές και μετά το έτος το βρέφος άρχισε να τρώει περισσότερο από το οικογενειακό τραπέζι.

Η κινητική του ανάπτυξη ήταν πάντα σε νορμάλ εύρος. Στους 18 μήνες η σχέση μήκους βάρους έχει αντιστραφεί, έτσι που το ΒΜΙ του παιδιού βρίσκεται μεν πάνω από τη μεσαία εκατοστιαία θέση, αλλά μακριά από την περιοχή του υπέρβαρου και του παχύσαρκου.

Βλέπω αρκετά περιστατικά με παρόμοια εξέλιξη.

Οι έρευνες συσχετίζουν τον αποκλειστικό θηλασμό και τον συνεχιζόμενο θηλασμό με μείωση της πιθανότητας για παιδική παχυσαρκία (βλέπε Μη θηλασμός και παχυσαρκία).

Παρόλα αυτά, κάποια βρέφη φαίνεται να αναπτύσσονται υπέρμετρα με επιτυχημένο αποκλειστικό θηλασμό κατά τους πρώτους μήνες της ζωής, έτσι που προκαλούν άγχος για παχυσαρκία σε γονείς, περίγυρο και παιδιάτρους.

Συχνά μάλιστα τέτοια σωματική αύξηση οδηγεί σε συμβουλές χρονικού περιορισμού των θηλασμών, θηλασμού με ωράριο στις 3 ή 4 ωρες, έντονης χρήσης πιπίλας “για να μην τρώει τόσο συχνά το παιδί” για καθυστέρηση γευμάτων, περιορισμού των νυχτερινών θηλασμών, διακοπής του θηλασμού “γιατί το γάλα της μαμάς είναι πολύ παχύ”(!) ή διακοπής ή οριοθέτησης του θηλασμού μετά τους έξι μήνες σε πρωί βράδυ.

Όλες αυτές οι συμβουλές δεν έχουν καμία θέση και εχθρεύονται το θηλασμό χωρίς επιστημονική αιτιολόγηση (βλέπε Τι είναι φυσιολογικό στη βρεφική διατροφή).

Αν έχετε ένα βρέφος που φαίνεται να μεγαλώνει υπερβολικά με θηλασμό κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του, οι κατάλληλες πρακτικές είναι οι εξής, να τι πρέπει να κάνετε:

– συνεχίστε αποκλειστικό θηλασμό για έξι μήνες περίπου, κατά απαίτηση του παιδιού, με τα σημάδια πείνας και κορεσμού του, μέρα και νύχτα. Ο θηλασμός θα φέρει μειωμένες πιθανότητες παχυσαρκίας σε βάθος χρόνου, ΑΡΚΕΙ οι υπόλοιπες πρακτικές που θα εφαρμοστούν να είναι σωστές, όπως οι παρακάτω.

– μη δώσετε όσο γίνεται μπιμπερό, ούτε καν με μητρικό γάλα. Το μπιμπερό από μόνο του, με την καταναγκαστική ροή του σε λαίμαργο βρέφος, μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες παχυσαρκίας, ακόμα και αν μέσα δεν μπαίνει φόρμουλα αλλά μητρικό γάλα. Δυστυχώς συχνά σε αυτά τα βρέφη, είτε με τις εχθρικές οδηγίες για τον θηλασμό, είτε γιατί δείχνουν λαίμαργα, πεινούν και η μητέρα μπορεί να έχει λανθασμένη εντύπωση ότι “δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού μόνο με το στήθος”, γίνεται το αντίθετο, το μωρό καταλήγει και σε “συμπλήρωμα” ξένου γάλακτος και σε μπιμπερό, πράγματα που φυσικά θα αυξήσουν και άλλο το βάρος. Επομένως μείνετε στον αποκλειστικό θηλασμό και αντισταθείτε σε μπιμπερό και συμπληρώματα.

– για τους ίδιους με τους παραπάνω λόγους, μην εισάγετε στέρεες τροφές νωρίς ή με υπερβολικά γρήγορο τρόπο. Συχνά σε αυτά τα “λαίμαργα” μωρά δίνονται τροφές ακόμα και στους 4 μήνες, γιατί “το παιδί πεινάει”. Εισαγωγή πρέπει να γίνεται σταδιακή περί τους έξι μήνες, ένα γεύμα την ημέρα αρχικά, έπειτα από μερικές βδομάδες το δεύτερο και τρίτο μετά τους 7 1/2 – 8 μήνες.

– οι τροφές που θα δοθούν στο βρέφος πρέπει να είναι οι κατάλληλες: έμφαση από νωρίς και έγκαιρα σε τροφές με σίδηρο, όπως λαχανικά κρέας αυγό φακές ψάρι. Πολύ λιγότερη έμφαση, εισαγωγή αργότερα σε τροφές όπως δημητριακά, ψωμί, γιαούρτι, τυρί. Καμία ανάγκη για έτοιμες κρέμες (Βλέπε Έτοιμες βρεφικές κρέμες: υγιεινές;) και καθόλου εισαγωγή επιτραπέζιου αλατιού και οποιασδήποτε μορφής ζάχαρης και απλών υδατανθράκων – όχι μπισκοτάκια οδοντοφυίας, όχι γλυκά.

– συνεχίστε τον θηλασμό κατά τα σημάδια του βρέφους και μετά τους έξι μήνες. Ευκαιρίες για στερεά τροφή, εισαγωγή στο οικογενειακό τραπέζι αλλά και όχι περιορισμοί αυθαίρετοι στον θηλασμό, σίτιση κατά τις ανάγκες του βρέφους.

– ενθαρρύνουμε από νωρίς μετάβαση στα μη αλεσμένα (βλέπε Αλεσμένα ή μη;). Η σίτιση αλεσμένων τροφών με το κουτάλι μπορεί να μην βοηθά στον ενεργό έλεγχο λήψης τροφής από το παιδί. Όχι σίτιση με το ζόρι, όχι σετ ποσότητες που έχουμε αυθαίρετα ορίσει εμείς, αλλά σεβασμός στα σημάδια πείνας και κορεσμού του βρέφους. Μέχρι το πολύ 9 μηνών να έχει αρχίσει να δοκιμάζει μαλακά κομματάκια τροφής. Μέχρι 12-18 μηνών να τρώει από το οικογενειακό τραπέζι υγιεινά χωρίς πολύ επιτραπέζιο αλάτι και χωρίς ζάχαρη. Όχι άλιπο διατροφή σε βρέφη, τα λιπαρά για αυτά είναι εντελώς απαραίτητα, αλλά έμφαση σε καλά λιπαρά από ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια, λιναρόσπορο.

Αν τα παραπάνω εφαρμοστούν, ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες παχυσαρκίας στο βρέφος, πράγμα που συνέβη στο περιγραφόμενο περιστατικό και σε πολλά άλλα παρόμοια.
Να τονίσω τέλος τα εξής:

– υπάρχει σύσταση ελέγχου των αποθηκών σιδήρου για όλα τα βρέφη περί τους 12 μήνες της ζωής. Εάν ένα βρέφος δεν τα πάει καλά με τις στέρεες τροφές στο ξεκίνημα, είναι καλό οι εξετάσεις να γίνουν νωρίτερα. Στο συγκεκριμένο βρέφος στους 10 μήνες και παρά την παχουλή εξωτερική εμφάνιση διαγνώστηκε σιδηροπενική αναιμία, έλαβε συμπλήρωμα σιδήρου για έξι μήνες και διορθώθηκε σύντομα.

– το βάρος κατά τους βρεφικούς μήνες δεν πρέπει να πηγαίνει το παιδί πίσω στον κινητικό τομέα. Σε αυτά τα βρέφη πρέπει να δίνονται ενεργητικά οδηγίες στους γονείς (anticipatory guidance) να ενθαρρύνουν κινητική πρόοδο και να δίνουν κατάλληλα για την ηλικία ερεθίσματα, ώστε να καθίσει στο νορμάλ χρονικό εύρος, να μπουσουλήσει, να σηκωθεί όρθιο, να περπατήσει.

Άρα, συνοπτικά, στρουμπουλά μωρό με θηλασμό δεν κινδυνεύουν για παχυσαρκία, εφόσον θηλάσουν κατά απαίτηση για καιρό, δεν τους δίνονται μπιμπερό, δεν ξεκινούν νωρίς στέρεες τροφές, ωριμάζουν έγκαιρα διατροφικά με μη αλεσμένα, τους δίνονται κατάλληλες τροφές και όχι υδατάνθρακες και απλά σάκχαρα. Καμία τρομοκράτηση ότι φταίει το γάλα της μητέρας τους για παχυσαρκία.

Ακόμη: Θηλασμός και διατροφή για μια υγιή μαμά.

Και μια τελευταία επισήμανση: αν κοιτάξουμε την καμπύλη δείκτη μάζας σώματος που περιέχεται στα βιβλιάρια υγείας παιδιού θα διαπιστώσουμε ότι είναι αρκετά διαφορετική από την παραπάνω των πρότυπων ανάπτυξης ΠΟΥ. Στους 18 μήνες βρίσκει το ίδιο βρέφος περίπου στη μεσαία εκατοστιαία θέση σε BMI, και έτσι δεν αναδεικνύει κανένα θέμα (βλέπε Το σκάνδαλο με τις καμπύλες αύξησης παιδιών).

Και αυτό γιατί οι καμπύλες αυτές συστηματικά παίρνουν στο εύρος του φυσιολογικού βρέφη που μπορεί στην πραγματικότητα να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, καθώς σύμφωνα με αυτές σε αυτήν την ηλικία το φυσιολογικό είναι προς τα πάνω κατά τουλάχιστον μισό κιλό, σε σύγκριση με τα διεθνή πρότυπα ΠΟΥ.

Αυτό δεν είναι και πολύ καλό, εφόσον γονείς και παιδίατροι δεν μπορούν με βάση αυτές τις καμπύλες να αναδείξουν πρώιμα παιδιά σε κίνδυνο για υπέρβαρο ή παχυσαρκία. Αν λάβουμε υπόψη την επιδημική διάσταση της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας καταλαβαίνουμε πόσο κακό κάνει η χρήση αυτών των καμπυλών ανάπτυξης στη διαιώνιση του προβλήματος. Δεκάδες παιδιά υποδιαγνώνονται εξαιτίας τους.

Στέλιος Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLC 2016 

Η επαφή σώμα με σώμα μειώνει τον κίνδυνο θανάτου στα ελλιποβαρή βρέφη.

ελλιποβαρήμωρα