Πολύγλωσσα παιδιά
Συμβαίνει συχνά οι γονείς να μιλούν δύο διαφορετικές γλώσσες στο παιδί τους, ή καμιά φορά χρειάζεται να μετακομίσει η οικογένεια και να ζήσει για κάποιο χρονικό διάστημα σε μία άλλη χώρα. Έτσι τα παιδιά μεγαλώνουν ακούγοντας ή και μιλώντας περισσότερες από μια γλώσσες.
Πώς μαθαίνει και πώς αντιδρά ένα μικρό παιδί στην περίπτωση αυτή και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να «εκμεταλλευτούν» την περίσταση προς όφελος του; Δημιουργούνται προβλήματα και πως μπορούμε να τα αποφύγουμε;
Ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει διγλωσσία στο σπίτι, πως μπορεί κάθε γονιός να ενθαρρύνει την εκμάθηση μια ξένης γλώσσας στο παιδί του σε «πρόωρο» στάδιο;
Είναι καλό αρχικώς να προωθηθεί μονάχα μια γλώσσα από τους γονείς έτσι ώστε να μην υπάρξει σύγχυση στο παιδί; Πριν μάθει μια δεύτερη γλώσσα, πρέπει να αισθάνεται άνετα με την μία;
Τα περισσότερα παιδιά που μεγαλώνουν με την επιρροή δύο γλωσσών, στις προτάσεις τους οι λέξεις προέρχονται και από τις δύο γλώσσες. Ένα φαινόμενο που φαίνεται να επιβεβαιώνει το «μπέρδεμα» των παιδιών.
Άλλες φορές η εκμάθηση αφήνεται στην τύχη πιστεύοντας ότι το παιδί θα μάθει απο μόνο του να ξεχωρίζει τις δύο γλώσσες και να τις χρησιμοποιεί κατάλληλα. Η τακτική αυτή ακολουθείται πολλές φορές απο την βρεφική ηλικία.
Υπάρχει περίπτωση λοιπόν να μπερδευτούν τα παιδιά; Θα μάθουν απο μόνα τους; Που βρίσκεται η αλήθεια;
Μαθαίνει απο μόνο του;
Το παιδί μαθαίνει γρήγορα μέσω της καθημερινής ρουτίνας μέσα από μια φυσική διαδικασία.
Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε όμως ότι μαθαίνουν μια γλώσσα απο μόνα τους και χωρίς προσπάθεια και υποστήριξη.
Ίσως στην ηλικία των 3 χρονών μπορούν να κάνουν τις πρώτες συζητήσεις, αλλα η εξέλιξη της προφορικής ομιλίας χρειάζεται πολλά χρόνια ακόμη. Ακόμη και αν μεγαλώνουν έχοντας στο περιβάλλον τους μία γλώσσα, η υποστήριξη και η επιρροή των γονέων είναι σημαντική. Οι γονείς που μεγαλώνουν πολύγλωσσα παιδιά χρειάζονται επιπλέον προσοχή, πειθαρχία και περισσότερο χρόνο.
Το Διάβασμα είναι ένας καλός τρόπος εκμάθησης
Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν μία γλώσσα αν την ακούν σε διαφορετικές περιστάσεις. Θα λέγαμε πως όσο περισσότερες λέξεις γνωρίζουν τόσο καλύτερα θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα για να εκφραστούν.
Τα παιδικά βιβλία, είναι ένα εξαιρετικό μέσο εξάσκησης και μάθησης. Μέσα από ιστορίες, τα παιδιά βιώνουν την γλώσσα σε άλλες «συνθήκες», έξω από αυτές της καθημερινότητας. Τι καλύτερο, από το να τους διαβάζετε ιστορίες ακόμη και από την βρεφική ηλικία που εκτός απ’ το ότι περνάτε όμορφα, το παιδί αναπτύσσεται γλωσσικά.
Μύθοι και αλήθειες για δίγλωσσα και πολύγλωσσα παιδιά
Όταν ένα παιδί μεγαλώνει με δύο γλώσσες μπερδεύεται. Πρέπει να μάθει πρώτα μία γλώσσα καλά προτού αρχίσει με την επόμενη
Ο εγκέφαλός μας κάνει πολλά πράγματα παράλληλα. Γιατί στην περίπτωση της δεύτερης γλώσσας χρειάζεται η εκμάθηση να γίνεται με την σειρά;
Ο τρόπος με το οποίο ο εγκέφαλός μας αποθηκεύει γνώσεις δεν είναι με το να βάζει τα πράγματα σε μία σειρά. Μοιάζει με τα παρακλάδια ενός δέντρου που μεγαλώνουν σε κάθε κατέυθυνση παράλληλα.
Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι οι διαφορές μεταξύ δίγλωσσων και μονόγλωσσων παιδιών είναι μηδαμινές. Πολύγλωσσα παιδιά έχουν μόνο καλυτερα αποτελέσματα σε tests – παιχνίδια τα οποία έχουν σαν επίκεντρο την χρήση της γλώσσας.
Όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα καλό οικογενειακό περιβάλλον η εκμάθηση δύο γλωσσων παράλληλα δεν δημιουργεί προβλήματα στο παιδί. Όταν όμως το παιδί ζεί και μεγαλώνει με άγχος και πίεση υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιαστούν δυσκολίες στην εκμάθηση και χρήση της γλώσσας. Το ίδιο μπορεί όμως να συμβεί κατα την εκμάθηση μόνο μίας γλώσσας.
Τα παιδιά μπερδεύονται όταν μαθαίνουν δύο γλώσσες παράλληλα και για αυτό το λόγο χρησιμοποιούν συχνά λέξεις από διαφορετικές γλώσσες σε μία πρόταση.
Οι πρώτες έρευνες που υποστήριζαν αυτή τη γνώμη δεν έλαβαν υπόψη τους την κοινωνική κατάσταση των οικογενειών και τις συνθήκες στις οποίες τα παιδιά μεγάλωναν. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον το οποίο δεν ευνοεί την εκμάθηση θα έχει πρόβλημα με ότι πρέπει να μάθειι και όχι μόνο με τη δεύτερη γλώσσα.
Το φαινόμενο λοιπόν αυτό (ότι τα παιδιά "μπερδεύουν" τις γλώσσες) είναι κάτι που παρατηρείται στα περισσότερα παιδιά που μεγαλώνουν με δύο η περισσότερες γλώσσες και ειδικά στα πρώτα χρόνια της εκμάθησης.
Έχει παρατηρηθεί ότι στην πλειοψηφία χρησιμοποιούν τέτοιου είδους προτάσεις όταν επικοινωνούν με άτομα που καταλαβαίνουν και τις δύο γλώσσες. Επίσης το γεγονός ότι χρησιμοποιούν συχνά και προτάσεις που περιέχουν λέξεις μόνο από τη μία γλώσσα δείχνει ότι δεν είναι καθόλου μπερδεμένα.
Αντιθέτως είναι ανησυχητικό όταν το παιδί μεγαλώνει με δύο γλώσσες (ειδικά από πολύ πρόωρο στάδιο) να μιλάει μόνο τη μία γλώσσα.
Τα παιδιά μαθαίνουν γρηγορότερα από τους ενήλικες
Τα παιδιά και ειδικά τα μικρά παιδιά, κυρίως μέχρι 3 χρονών μαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα μία γλώσσα μιας και ο εγκέφαλος τους βρίσκεται σε ειδική ανάπτυξη, ρουφώντας τη γνώση σαν σφουγγάρι.
Νέες έρευνες βέβαια έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλος του κάθε ανθρώπου συνεχίζει να εξελισεται ανεξαρτήτως ηλικίας. Ο ρυθμός της εξέλιξης είναι φυσικά πιο αργός σε σχέση με την παιδική ηλικία.
Μεγάλη διαφορά επίσης αποτελεί το ότι τα μικρά παιδιά μαθαίνουν με τον πιο φυσικό τρόπο μέσα απο την καθημερινότητα και χρησιμοποιούν το μυαλό τους με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Κυριος λόγος το γεγονός ότι δεν τους επιβάλλονται έμμεσα ή αμεσα τρόποι εκμάθησης και κανόνες οι οποίοι πολλές φορες δυσκολεύουν αντί να διευκολύνουν. Τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν τα λάθη. Αν κάποιος δεν τα καταλαβαίνει δεν απογοητεύονται. Σκέφτονται και βρίσκουν άλλες λέξεις ή άλλους τρόπους για να επικοινωνήσουν.
Έτσι παραμένουν ευέλικτα και μαθαίνουν γρήγορα.
Υπάρχει όριο ηλικίας στην εκμάθηση μιας γλώσσας
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η εκμάθηση μιας γλώσσας σαν την μητρική, μπορεί να γίνει μέχρι την ηλικία των 6 ή 7 χρονών. Μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχουν και οι εξαιρέσεις και πολλά παραδέιγματα εφήβων οι οποίοι κάτω απο ορισμένες συνθήκες π.χ. μετακόμιση στο εξωτερικό μαθαίνουν μια νέα γλώσσα παρα πολύ γρήγορα.
Η καλύτερη ηλικία απο βιολογικής πλευράς είναι όμως μέχρι το 3 έτος.
Ο λόγος είναι η ανάπτυξη του εγκέφαλου και έρευνες έχουν δείξει ότι χρειάζεται μεγαλύτερη προσπαθεια και χρόνος μετά το 3 έτος για την εκμάθηση χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η δυνατότητα να μάθουμε μία ξένη γλώσσα μειώνεται σημαντικά όταν ο άνθρωπος μεγαλώνει.
Πως είναι ο καλύτερος τρόπος να μάθει
Ο ποιο φυσικός τρόπος να μάθει ένα παιδί μία γλώσσα παράλληλα με την μητρική, είναι όταν του μιλάνε οι γονείς του και οι άνθρωποι του κοντινού του περιβάλλοντος σε αυτή τη γλώσσα. Το ίδιο ισχύει και για για δύο οι περισσότερες διαφορετικές γλώσσες.
- Όσο πιο πολύ άνθρωποι του μιλάνε (στην ίδια γλώσσα) τόσο πιο πολυ εύκολα μαθαίνει.
- Σημαντικό είναι να αποφασίσετε να τηρείτε ορισμένους κανόνες γιατί το παιδί χρειάζεται σταθερότητα και ρουτίνα.
- Μην αλλάξετε απότομα τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνείτε με το παιδί σας.
- Κατά τη διάρκεια μίας συνομιλίας, αποφασίστε σε ποια γλώσσα θα του μιλάτε και συνεχίστε να του μιλάτε σε αυτή.
- Εάν υπάρχει κάποιος συγγενής που μιλάει μια επιπλέον γλώσσα δεν θα υπάρξει πρόβλημα αν εκείνος συνεχίσει να επικοινωνεί σε αυτή.
- Όσο πιο πολύ χρόνο περνάει το παιδί ακούγωντας και χρησιμοποιώντας μία γλώσσα τόσο καλύτερα θα την μάθει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επενδύσετε επιπλέον χρόνο, να του διαβάζετε βιβλία, να ακούει μουσική και συνομιλίες σε κάθε γλώσσα. Ειστε έτοιμοι γι’ αυτό; Απαντήστε αυτή την ερώτηση πριν αποφασίσετε για το παιδί σας.
- Μην ασκήσετε πίεση με κανέναν τρόπο, για να μάθουν μία γλώσσα ή για να επιδείξουν τις ικανότητές τους, κάτι που μπορεί να τα κάνει να νιώσουν διαφορετικά και απομονωμένα. Επικεντρωθείτε πρώτα στις ανάγκες των παιδιών και όχι στην εκμάθηση της γλώσσας.
- Όταν οι γονείς μιλάνε διαφορετικές γλώσσες είναι σημαντικό ο ένας να καταλαβαίνει τι λέει ο άλλος στο παιδί για να συμμετέχουν στην συνομιλία χωρίς μετάφραση. Αν δεν μιλάτε την μητρική γλώσσα του/της σύντροφού σας ίσως βρείτε κάποιο τρόπο να λύσετε το πρόβλημα αυτό. Σημαντικό είναι να ακολουθήσετε τη λύση να νιώθετε άνετα με αυτό και να το έχετε ως καθημερινή ρουτίνα.
- Το παιδί πρέπει να νιώθει ότι μεγαλώνει με την οικογένειά του και όχι ότι μαθαίνει μια ξένη γλώσσα.
Προβλήματα που μπορούν να παρουσιαστούν
Όταν η γλώσσα που ευρέως χρησιμοποιείται έξω από την οικογένεια είναι διαφορετική (π.χ όταν η μητρική γλώσσα των γονέων είναι διαφορετική από τη γλώσσα που ομιλείται στον τόπο που κατοικούν) τότε οι γονείς χρειάζονται υπομονή και το παιδί μεγαλύτερη υποστήριξη.
- Υπάρχει περίπτωση το παιδί να παρουσιάσει δυσκολίες στο σχολείο αλλά θα καταφέρει γύρω στην ηλικία των 5 ετών να προσαρμοστεί και να φτάσει το επίπεδο των συνομηλίκων του. Ειδικά εάν έχει κάποια εμπειρία στην καινούργια γλώσσα, θα καταφέρει μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (περίπου 6 μήνες) να προσαρμοστεί.
Ανεξάρτητα από την περίσταση και το χαρακτήρα του παιδιού η υποστήριξη των γονέων και η επένδυση επιπλέον χρόνου για το παιδί είναι ακόμη ποιο σημαντική.
Τα πρώτα προβλήματα παρουσιάζονται συχνά όταν το παιδί αρχίσει και παίζει με συνομίλικους που δεν μιλούν τη γλώσσα ή γλώσσες που μιλάει σο σπιτι με του γονείς του.
Ορισμένοι γονείς σταματούν τις προσπάθειες τους γιατί το παιδί δεν θέλει να είναι διαφορετικό απο τους φίλους του.
Άλλοι βάζουν το παιδί σε διαφορετικό σχολείο απο αυτό που πηγαίνουν τα παιδιά της γειτονιάς του και αυξάνουν με αυτό τον τρόπο την πιθανότητα να γίνει το παιδί κάτι το «ιδιαίτερο» και τα παιδιά της γειτονιας να το απομονώσουν.
- Στο παιδί είναι καλύτερα να μιλάτε κυρίωςστη μητρική σας γλώσσα (ή σε γλώσσες που τις μιλάτε σαν τη μητρική σας) και να θυμάστε ότι θα μάθει τη γλώσσα που ομιλειται στο περιβάλλον που ζεί (π.χ. σε μία ξένη χώρα) ακόμη και χωρίς τη βοήθεια των γονέων του.
Κάτι που πρέπει να θυμάστε είναι ότι όταν δεν χρησιμοποιέι κάποιος μία γλώσσα, θα την ξεχάσει. Μην προσπαθήσετε λοιπόν να μάθει το παιδί σας σε κάποιο στάδιο μία γλώσσα την οποία δεν θα χρησιμοποιεί καθημερινά ή που δεν θα αποτελεί κομμάτι της ζωής του.
Αν το παιδί καταλαβαίνει μία δεύτερη γλώσσα αλλά δεν την ομιλεί μην ανησυχείτε. Η εκμάθησή της θα συνεχιστεί και ίσως σε κάποιο μετέπειτα στάδιο οι γνώσεις που συλλέγει θα του φανούν χρήσιμές.
Προσοχή στις ξαφνικές αλλαγές
Η εκμάθηση μίας γλώσσας και η σωστή της χρήση παίζει σημαντικό ρόλο για το μέλλον του παιδιού στην κοινωνία που ζεί. Η γλώσσα είναι ένα τρόπος επικοινωνίας και είναι συνδεδεμένη με την έκφραση συναισθημάτων, με στοργή και με τη δημιουργία της προσωπικότητας του παιδιού.
Στη περίπτωση λοιπόν που το παιδί μεγαλώνει με την επιρροή δύο η περισσότερων γλώσσων είναι σημαντικό να υπάρχει κάποιος ρυθμός και σταθερότητα στην καθημερινή εκμάθηση.
Π.χ. ένα παιδί 3 χρονών δεν θα μπορέσει να καταλάβει γιατί η μητέρα του ή ο πατέρας σταματάει ξαφνικά να του μιλάει στην γλώσσα που του μιλούσε απο τότε που γεννήθηκε και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η εμπειρία αυτή να να το τραυματίσει ψυχολογικά.
Προσοχή λοιπόν στις απότομες αλλαγές στο γλώσσα με την οποία επικοινωνείτε με τα παιδιά σας.
Αν δεν μπορείτε να αποφύγετε κάποια μεγάλη αλλαγή, τότε βρείτε μια λύση για την οποία μπορείτε να την κάνετε καθημερινή ρουτίνα, και προσαρμοστείτε με υπομονή απέναντι στον εαυτό σας , τον σύντροφό σας και κυρίως το παιδί.
Μιλάω στο μωρό μου σε γλώσσα που δεν είναι η μητρική μου
Μπορείτε να μιλατε στο μωρό σας σε μία γλώσσα που δεν είναι η μητρικη σας. Είναι σημαντικό να μην μπερδεύετε όμως τις γλώσσες (την ώρα που μιλάτε μην χρησιμοποιείτε μίγμα λέξεων) και να νιώθετε άνετα.
Μην ανησυχείτε για γραμματικά λάθη και λεπτομέρειες. Μέχρι να μεγαλώσει το παιδί θα έχει βελτιωθεί και η δική σας ομιλιά σε αυτή τη γλώσσα. Μπορείτε να του διαβάσετε βιβλία ή να του τραγουδάτε σε άλλη γλώσσα.
Στάδια ανάπτυξης της γλώσσας για μωρά μέχρι 3 ετών
Τι καταλαβαίνει το μωρό μου;
Τους δύο πρώτους μήνες το μωρό είναι ευαισθητοποιημένο στη φωνή της μητέρας, σε ρυθμούς και μελωδίες.
Στη συνέχεια και μέχρι περίπου τον 5ο μήνα αρχίζει και καταλαβαίνει συλλαβές. Τα Οοοο και τα Αααα είναι περισσότερο εύκολο να τα προφέρει. Φυσικά χρησιμοποιεί πολύ το σώμα του για να επικοινωνήσει μαζί σας.
Το πιπίλισμα αναπτύσσει μυς και μέχρι το 8ο μήνα μπαίνει σιγά-σιγά στο «λεξιλόγιο» του και το μπ, ντ, μ, ν .
Μέχρι τα πρώτα γενέθλια, προσπαθεί να μιμείται τις λέξεις που ακούει καθώς και τον τονισμό και το ρυθμό της γλώσσας.
Το δευτερο χρόνο τα παιδιά αρχίζουν και μαθαίνουν όλο και περισσότερες λέξεις. Κλείνοντας τους 24 μήνες μπορούν να κατανοούν περίπου 150-200 λέξεις (μιλάνε όμως πολύ λιγότερες) και αρχίζουν να κατανοούν ότι υπάρχουν προτάσεις.
Πολλές λέξεις που λένε δεν είναι ολοκληρωμένες η σωστές και κατά το τέλος του δεύτερου χρόνου γίνεται μια έκρηξη στην εκμάθηση. Μπορεί να μαθαίνουν μέχρι και 8 λέξεις την ημέρα. Προσοχή λοιπόν στο λεξιλόγιο σας!
Το λεξιλόγιο του παιδιού επεκτείνεται τον τρίτο χρόνο γνωρίζοντας κατά μέσο όρο 500 λέξεις τις οποίες αρχίζει να τις χρησιμοποιεί με τις πρώτες συντακτικές και γραμματικές εκπλήξεις.
Το κάθε παιδί είναι μοναδικό. Δεν χρειάζονται συγκρίσεις με άλλα παιδιά, ούτε επικρίσεις στο πως λέει κάτι. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πρέπει ο γονιός να είναι έτοιμος, να ασχολείται με το παιδί και να φροντίζει πρώτα απ’ όλα εκείνος για ορθή χρήση του λεξιλογίου του).
