Θυρεοειδής και παιδιά
Γράφει η Ευαγγελία Γιαζιτζόγλου MD, Ενδοκρινολόγος, Θεσσαλονίκη
Ποιες νόσοι του θυρεοειδούς εμφανίζονται στα παιδιά; Ποια συμπτώματα μπορεί να έχουν; Πώς αντιμετωπίζονται; Ποιες σημαντικές διαφορές υπάρχουν σε σχέση με τους ενήλικες; Τι πρέπει να ξέρουν και να προσέχουν οι γονείς;
Διαβάστε τις απαντήσεις στο παρακάτω άρθρο.
Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Ο συγγενής υποθυρεοειδισμός είναι μια διαταραχή που επηρεάζει τα βρέφη κατά τη γέννηση και εμφανίζεται περίπου σε 1 στα 4000 ζώντα νεογνά.
Χαρακτηρίζεται από την απώλεια της λειτουργίας του θυρεοειδούς εξαιτίας της αδυναμίας του θυρεοειδούς αδένα να αναπτυχθεί κανονικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο αδένας είναι τελείως απών.
Αν η διάγνωση καθυστερήσει, ο συγγενής υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε αναπτυξιακές ανωμαλίες και σοβαρή νοητική καθυστέρηση (κρετινισμό).
Ευτυχώς, η εξέταση ρουτίνας για τη λειτουργία του θυρεοειδούς στα νεογέννητα είναι υποχρεωτική.
Εάν αυτή επιβεβαιώσει συγγενή υποθυρεοειδισμό, στο βρέφος χορηγείται αμέσως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με θυροξίνη. Η φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη συνεχίζονται, αν η δοσολογία είναι αυτή που πρέπει, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του παιδιού.
Υπερθυρεοειδισμός σε νεογέννητα
Ο υπερθυρεοειδισμός, η υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, παρουσιάζεται σπάνια σε νεογνά.
Αν η μητέρα έχει τη νόσο του Graves, τα αντισώματα κατά του θυρεοειδούς μπορεί να διαπεράσουν τον πλακούντα και να διεγείρουν το θυρεοειδή αδένα του αγέννητου παιδιού, δημιουργώντας έτσι περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών.
Αρκετές φορές καμία θεραπεία δεν είναι απαραίτητη καθώς τα αντισώματα της μητέρας σύντομα αποβάλλονται από την κυκλοφορία του αίματος του μωρού, συνήθως μέσα σε 2-3 μήνες.
Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, τα επίπεδα των αντισωμάτων και η περίσσεια των ορμονών είναι αρκετά για να προκαλέσουν σοβαρή θυρεοτοξίκωση.
Η άμεση θεραπεία με αντιθυρεοειδικά φάρμακα θα πρέπει να χορηγηθεί για να διορθωθεί η ανισορροπία των ορμονών.
Τα νεογνά με προηγμένο υπερθυρεοειδισμό μπορεί να εμφανίσουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά των ενηλίκων, όπως ένα εξαιρετικά γρήγορο παλμό, ευερεθιστότητα, υγρό δέρμα και αυξημένη όρεξη.
Ευτυχώς, η θεραπεία με αντιθυρεοειδικά φάρμακα είναι ασφαλής και αποτελεσματική και θα χρειαστεί συνήθως μόνο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα.
Θυρεοειδίτιδα του Hashimoto
Η πιο κοινή αιτία του υποθυρεοειδισμού στα παιδιά και τους εφήβους είναι η θυρεοειδίτιδα του Hashimoto, μια αυτοάνοση νόσος. Εδώ, το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στο θυρεοειδή αδένα και παρεμβαίνει στην παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς. Η έναρξη αυτής της κατάστασης μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία και η διάγνωση μπορεί εύκολα να αγνοηθεί για χρόνια, καθώς τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού αναπτύσσονται πολύ αργά.
Σε περίπτωση θυρεοειδίτιδας του Hashimoto, η έκκριση ορμονών του θυρεοειδούς μπορεί να είναι φυσιολογική κατά τη διάγνωση, αλλά συνίσταται στενή παρακολούθηση σε περίπτωση που εμφανιστεί υποθυρεοειδισμός.
Καθώς ο θυρεοειδής αδένας γίνεται όλο και πιο υπολειτουργικός, σωματικές και ψυχικές αλλαγές γίνονται όλο και πιο εμφανείς.
Συχνά το πρώτο σημάδι είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού μειώνεται απροσδόκητα και η σκελετική ανάπτυξη καθυστερεί.
Το παιδί μπορεί επίσης να έχει μια προφανή διόγκωση στο λαιμό (βρογχοκήλη). Άλλα συμπτώματα μπορεί να προκύψουν, όπως ασυνήθιστη κόπωση ή λήθαργος, ξηρό δέρμα με κνησμό, αυξημένη ευαισθησία στο κρύο, αύξηση του σωματικού βάρους, δυσκολία συγκέντρωσης, μειωμένη ενέργεια και δυσκοιλιότητα.
Αν υπάρχει υποψία υποθυρεοειδισμού, μια απλή εξέταση αίματος με μέτρηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών και της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH). Η παρουσία των αντισωμάτων του θυρεοειδούς είναι επίσης χρήσιμη για την επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Υπάρχουν ειδικές ομάδες παιδιών, όπως τα άτομα με σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, σύνδρομο Down ή σύνδρομο Turner, τα οποία θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά, καθώς είναι πολύ πιθανό να αναπτύξουν θυρεοειδίτιδα Hashimoto.
Θεραπεία της Hashimoto στα παιδιά
Η θεραπεία για τη θυρεοειδίτιδα του Hashimoto στα παιδιά και εφήβους είναι η ίδια με εκείνη των ενηλίκων και περιλαμβάνει την υποκατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών με θυροξίνη.
Η δοσολογία της θυροξίνης πρέπει αναπροσαρμόζεται συνεχώς καθώς οι απαιτήσεις του σώματος ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία.
Στα παιδιά και τους εφήβους που υποβάλλονται σε θεραπεία για υποθυρεοειδισμό, τα αποτελέσματα είναι συνήθως θετικά.
Η πλειοψηφία των συμπτωμάτων τους θα εξαφανιστεί. Η αναμενόμενη ανάπτυξη των οστών θα επιτευχθεί χωρίς πρόβλημα.
Ωστόσο, σε παιδιά που είχαν μακρόχρονο υποθυρεοειδισμό πριν τη διάγνωση, ένα μέρος του τελικού ύψους μπορεί να χαθεί. Καθώς το παιδί ανακτά τη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς, μπορεί να προκύψουν προβλήματα συμπεριφοράς.
Μια αύξηση στην ενέργεια και την εγρήγορση μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη διάρκεια προσοχής και την απώλεια της συγκέντρωσης, ιδιαίτερα στο σχολείο.
Νόσος του Graves στα παιδιά
Η πιο κοινή αιτία του υπερθυρεοειδισμού στα παιδιά και τους εφήβους είναι μια αυτοάνοση κατάσταση που ονομάζεται νόσος του Graves. Στη νόσο του Graves ο οργανισμός παράγει αντισώματα που διεγείρουν το θυρεοειδή αδένα με αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.
Τα παιδιά μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα σε ενήλικες.
Το αρχικό και συχνότερο σύμπτωμα αυτής της κατάστασης είναι συνήθως ότι το παιδί εμφανίζει αυξημένη ενέργεια. Μπορεί να εμφανιστεί υπερκινητικό και ανήσυχο, να είναι πιο θορυβώδες στην τάξη, να αποσπάται η προσοχή του εύκολα.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κακές ακαδημαϊκές επίδοση και γονεϊκή απογοήτευση. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν, παρόμοια με των ενηλίκων, είναι ταχυπαλμία, νευρικότητα, δυσανεξία στη ζέστη, απώλεια βάρους, αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης, τρεμάμενα χέρια, μυϊκή αδυναμία, διάρροια.
Η θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού στα παιδιά περιλαμβάνει αρχικά τη χρήση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων, όπως της προπυλθειουρακίλης (PTU) και της καρβιμαζόλης, και αν είναι καλά ανεκτή, αυτά μπορεί να συνεχιστεί για μήνες ή ακόμη και χρόνια. Για τα περισσότερα παιδιά, αυτά τα φάρμακα αρκούν για τη σταθεροποίηση της κατάστασης και δε χρειάζεται περαιτέρω θεραπεία.
Για μερικά, μία περίοδος «block and replace » – με αντιθυρεοειδικά φάρμακα και θυροξίνη ταυτόχρονα- είναι χρήσιμη.
Για άλλα, η χειρουργική επέμβαση ή ακόμα και το ραδιενεργό ιώδιο μπορεί να είναι αναγκαία, ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαταραχής του θυρεοειδούς τους ή την απόκρισή τους στα αντιθυρεοειδικά φάρμακα.
Τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα μπορούν, ωστόσο, μερικές φορές να επηρεάσουν την παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων ή των αιμοπεταλίων. Πονόλαιμος, έλκη στο στόμα, υπερβολικοί μώλωπες ή δερματικά εξανθήματα μπορεί να εμφανιστούν. Ακόμη μπορεί να επιβαρυνθεί η ηπατική λειτουργία.
Συμμετοχή των γονέων και των εκπαιδευτικών
Η συμμετοχή των γονέων είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά και τους εφήβους που λαμβάνουν θεραπεία για τη διαταραχή του θυρεοειδούς τους. Θα πρέπει να επιβλέπουν τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής σε καθημερινή βάση και να παρακολουθούν προσεκτικά την πρόοδο του παιδιού τους.
Θα πρέπει επίσης να ενημερωθούν για τα συμπτώματα της νόσου ώστε να μπορούν να συνεργάζονται με τον ενδοκρινολόγο. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, είναι σημαντικό για τους γονείς να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών του παιδιού τους, γιατί αλλαγές στη δοσολογία θα πρέπει να επισυμβούν όσο μεγαλώνουν τα παιδιά.
Ένα παιδί πρέπει να κάνει εξετάσεις αίματος τουλάχιστον κάθε 3 έως 6 μήνες. Μερικά παιδιά μπορεί να έχουν την τάση να παραμελούν θεραπευτικό σχήμα τους, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επανεμφάνιση των συμπτωμάτων.
Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν επίγνωση της κατάστασης του παιδιού καθώς και της πιθανότητας να εμφανιστούν αλλαγές στη συμπεριφορά. Με την πάροδο του χρόνου και τη λήψη θεραπείας τυχόν προβλήματα στη συμπεριφορά ή στο σχολείο εξομαλύνονται.
Τι άλλο είναι σημαντικό;
Οι διαταραχές του θυρεοειδούς μπορεί να οφείλονται στην κληρονομικότητα, γι αυτό είναι σημαντικό να ενημερώσετε το γιατρό σας για το οικογενειακό ιστορικό σας. Αν στενά μέλη της οικογένειας πάσχουν είτε από υποθυρεοειδισμό είτε από υπερθυρεοειδισμό, τότε θα ήταν συνετό να παρακολουθούνται στενά τα παιδιά στην οικογένεια.
Τα κορίτσια τείνουν να είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στην ανάπτυξη των προβλημάτων του θυρεοειδούς, λόγω των ορμονικών αλλαγών σε όλη τη ζωή τους.
Εν ολίγοις, τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου του θυρεοειδούς είναι παρόμοια σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικές βασικές διαφορές που σχετίζονται με την ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη συμπεριφορά.
