Ποια είναι τα δικαιώματα των παιδιών;

Ποια είναι τα δικαιώματα των παιδιών;

Όλοι τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια σειρά αλλαγών στην καθημερινότητα μας. Είναι γνωστό πως ολοένα και περισσότερα νοικοκυριά ζούν σε συνθήκες φτώχειας, γεγονός που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τα εξαρτώμενα από αυτά παιδιά. Οι κλασσικοί φορείς παροχής βοήθειας (εκκλησία, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Κράτος Πρόνοιας, συγγενείς) δοκιμάζονται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Μια απλή βόλτα στα στενά της Αθήνας, η παρακολούθηση ειδήσεων κλπ είναι αρκετή για να μας δημιουργήσει ερωτήματα σχετικά με τα παιδιά, τις συνθήκες διαβίωσης τους αλλά και την πραγματική υλοποίηση των θεσμοθετημένων δικαιωμάτων τους. Όμως σε μια κοινωνία που διαρκώς μεταβάλλεται, ποια είναι τα πραγματικά δικαιώματα των παιδιών, πως φτάσαμε σε αυτά και πως μπορούμε στην πράξη να τα προασπίσουμε;

Είναι γεγονός πως τα δικαιώματα των παιδιών δεν ήταν πάντα τα ίδια. Ήδη μέχρι το 1980 τα παιδιά δεν αντιμετωπίζονταν σαν κάτι άλλο εκτός από εν δυνάμει ενήλικοι που μαθαίνουν παθητικά. Πιο συγκεκριμένα, τις δεκαετίες 1950-1960 άρχισαν να ανθίζουν οι λειτουργιστικές θεωρίες της κοινωνικοποίησης, οι οποίες υποστήριζαν πως οι κοινωνικοί θεσμοί, όπως η οικογένεια, το σχολείο και οι παρέες, επηρεάζουν το παιδί, μεταλαμπαδεύοντάς του τις αξίες, τους κανόνες και τις αρχές της κοινωνίας στην οποία μεγαλώνει. Οι έντονες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές του 20ου αιώνα (πόλεμοι, παγκόσμια φτώχεια, παγκοσμιοποίηση κλπ) άφησαν πολλά παιδιά απροστάτευτα, μακριά από την ασφάλεια της οικογένειας ή του σχολείου. Έτσι ξεκίνησε μια προσπάθεια παροχής θεσμοθετημένης προστασία τους, μέσα από μια σειρά νόμων σχετικών με τον περιορισμό της παιδικής εργασίας, τη διασφάλιση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αλλά και τη μέριμνα και την προαγωγή της υγιούς και ελεύθερης ανάπτυξης τους.

Τα πιο σημαντικά βήματα στην επίτευξη αυτού του στόχου ήταν η Διακύρηξη της Γενεύης και η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Η τελευταία ψηφίστηκε στις 20/11/1989 από τον ΟΗΕ και ενσωματώθηκε στο Νομικό Πλαίσιο της Ελλάδας με το νόμο 2101/1992. Διασφάλισε δικαιώματα που υπάγονται κατά κύριο λόγο σε τέσσερις κατηγορίες. Αυτή της επιβίωσης, της ανάπτυξης, της προστασίας και της συμμετοχής. Ενδεικτικά κάποια από τα δικαιώματα αυτά είναι:

  • η παροχή, σε κάθε παιδί, των μέσων, τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για την σωστή πνευματική του ανάπτυξη,
  • η παροχή τροφής, ιατρικής φροντίδας, μόρφωσης, στέγασης, περίθαλψης και ειδικής φροντίδας,
  • η προστασία από κάθε μορφή εκμετάλλευσης και η παροχή βοήθειας σε ώρες ανάγκης, καθώς στο πρώιμο στάδιο φυσικής και πνευματικής ανάπτυξης το παιδί χρήζει ιδιαίτερης προφύλαξης,
  • η προστασία από οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση και από την άσκηση οποιασδήποτε μορφής βίας, κακοποίησης και παραμέλησης,
  • η διασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης του παιδιού για θέματα που το αφορούν, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του,
  • η διασφάλιση της αναγνώρισης πως και οι δύο γονείς είναι υπεύθυνοι, από κοινού, για την ανατροφή του παιδιού κλπ. 

Πολλά από τα δικαιώματα των παιδιών όμως καταπατόνται καθημερινά. Ένα θεσμικό όργανο της προάσπισης και της προαγωγής των δικαιωμάτων των παιδιών αποτελεί ο Συνήγορος του παιδιού, ο οποίος εντάσσεται στα πλαίσια του Συνηγόρου του Πολίτη (τηλ. 800.11.32.000). Παράλληλα υπάρχουν και πολλές ειδικές μονάδες, τις οποίες ο καθένας μας μπορεί να καλέσει για να ζητήσει βοήθεια, να καταγγήλει κάποια παραβίαση ή ακόμη και να ζητήσει μια συμβουλή.

Κλείνοντας λοιπόν, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως τα δικαιώματα του Παιδιού συνεχώς αλλάζουν, ανάλογα τις εποχές, τις ανάγκες της κοινωνίας αλλά και από τόπο σε τόπο. Αυτό που πραγματικά όμως έχει σημασία είναι να προσπαθήσουμε όλοι να κάνουμε το καλύτερο για τα παιδιά, για όλα τα παιδιά, χωρίς διακρίσεις. Είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε τα ατομικά, πολιτικά, οικονομικά αλλά και κοινωνικά δικαιώματά τους παρέχοντας τους απλόχερα αυτό που πραγματικά έχουν περισσότερο ανάγκη. Αγάπη, κατανόηση και θαλπωρή. Και ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά είναι το μέλλον! Ας φροντίσουμε να είναι καλύτερο!

Αγγελική Μονοκρούσσου, Κοινωνιολόγος
Απόφοιτος Πανεπιστημίου Αιγαίου
Επικοινωνία: amonokrousou@gmail.com