Ομιλία

Σαν μωρό, θα ανακαλύψει πρώτα, πως θα κάνει ήχους, μετά πώς να κάνει αυτούς τους ήχους λέξεις, «μαμά και μπαμπά» μάλλον θα τους πει μέχρι τους πέντε μήνες του. Όταν κλείσει τον ένα χρόνο του, θα προσπαθήσει να μιμηθεί τους ήχους γύρω του, βέβαια το ακούτε όλη μέρα να μιλά στη δική του γλώσσα!

Τώρα έρχεται μία περίοδος εξαιρετικής ανάπτυξης, όπως το μικρό σας παιδάκι πηγαίνει από το να λέει μερικές απλές λέξεις, στο να κάνει ερωτήσεις, να λέει τι θέλει, ακόμη και να σας λέει ιστορίες που έχει φτιάξει μόνο του.

Πότε και πως εξελίσσεται

Δείτε μία γενική ιδέα, για το πώς μπορείτε να περιμένετε την πρόοδο του παιδιού σας στην ομιλία. Να θυμάστε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν το καθένα στο δικό του χρόνο.

Εάν το δικό σας παιδί διαφέρει κάπως από αυτές τις γενικές γραμμές, μην ανησυχείτε.

12 έως 18 μήνες

Στα πρώτα του γενέθλια, το παιδί πιθανότητα θα αρχίσει να χρησιμοποιεί λίγες λέξεις με νόημα. Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, θα προσπαθήσει να αντιγράψει λέξεις και μπορεί να το ακούσετε να φλυαρεί σαν να έχει μία πραγματική συνομιλία. Θα προσπαθήσει να εξασκήσει τους ήχους της ομιλίας, υψώνοντας λίγο τη φωνή του όταν κάνει μία ερώτηση.

Το μικρό παιδί τώρα μαθαίνει τη δύναμη της ομιλίας ως μέσο επικοινωνίας των αναγκών του. Μέχρι να μάθει περισσότερες λέξεις για να εκφράζει τις ιδέες και τις ανάγκες του, θα συνδυάσει μάλλον το λόγο με κινήσεις για να δείξει τι θέλει. Θα απλώσει το χεράκι του δείχνοντας για παράδειγμα το αγαπημένο του παιχνίδι και θα σας πει «μπάλα».

Μερικά παιδάκια, αναπτύσσουν μία ολόκληρη νοηματική γλώσσα με χειρονομίες για να επικοινωνήσουν με τους γονείς τους. Το παιδί σας, για παράδειγμα, θα μπορούσε να βάλει τα δάχτυλά του στα χείλη του, όταν θέλει να φάει, ή να χτυπήσει το χεράκι του στο τραπέζι αν είναι απογοητευμένο ή θυμωμένο.

Μην ανησυχείτε αν εκνευρίζεται μερικές φορές για να γίνει κατανοητό. Είναι ένα υγιές σημάδι ότι προσπαθεί σκληρά για να επικοινωνήσει και νοιάζεται αν θα το καταλάβετε.

Γύρω στους 18 μήνες, το μικρό σας πιθανόν να αρχίσει να κάνει πολλούς κοινούς ήχους συμφώνων, όπως το τ, το ντ, το χ, το μπ. κ.λπ. Είναι η αρχή που θα το οδηγήσει στο λεξιλόγιο που αρμόζει στην ηλικία αυτή. Βέβαια μην περιμένετε να ακούσετε ολόκληρες λέξεις με τα σύμφωνα αυτά. Αλλά μπορεί να το ακούσετε να επαναλαμβάνει τους ήχους αυτούς όταν είναι μόνο του στο κρεβάτι του ή παίζει.

19 με 24 μήνες

Το παιδί τώρα καταλαβαίνει απλές ερωτήσεις και εντολές. Κάθε μήνα θα προσθέτει και περισσότερες λέξεις στο λεξιλόγιό του. Πολλές από αυτές θα ορίζουν τα αντικείμενα στην καθημερινή του ζωή, όπως το κουτάλι, το αυτοκίνητο, τη μπάλα και άλλα.

Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής το παιδί μπορεί να αρχίσει να βάζει δύο τρείς λέξεις μαζί σε βασικές φράσεις, όπως «πάρε με». Εννοεί αγκαλιά. Επειδή όμως οι δεξιότητες της γραμματικής του είναι ακόμη υπανάπτυκτες, θα ακούσετε περίεργες φράσεις όπως «εγώ πεινάει».

Έχει πλέον καταλάβει ότι χρειάζεται την ομιλία και θα προσπαθήσει να ονομάσει καινούργια πράγματα που βλέπει γύρω του. Ίσως να μεταχειρίζεται τις λέξεις που ήδη ξέρει πολλές φορές, έτσι για παράδειγμα όλα τα ζωάκια ονομάζονται για λίγο «σκύλος».

Γύρω στα δεύτερα γενέθλιά του, θα αρχίσει να χρησιμοποιεί δύο έως τέσσερις λέξεις για να φτιάξει μικρές προτάσεις και θα αρχίσει να λέει απλά τραγουδάκια. Όπως η αίσθηση του εαυτού του ωριμάζει, θα χρησιμοποιεί το «εγώ» για να αναφερθεί στον εαυτό του και μάλλον θα αρχίσει να σας λέει τι του αρέσει και τι όχι, τι σκέφτεται και τι αισθάνεται. Όπως «Ελένη θέλει χυμό», οι αντωνυμίες είναι δύσκολες έτσι δεν τις χρησιμοποιεί ακόμη.

25 με 30 μήνες

Τώρα πλέον που έχει ένα μεγαλύτερο λεξιλόγιο, το παιδί θα αρχίσει να πειραματίζεται με την ένταση του ήχου. Μπορεί να φωνάξει όταν πρέπει να μιλήσει κανονικά και να ψιθυρίσει όταν πρέπει να σας απαντήσει. Δεν πειράζει, θα βρει σύντομα το σωστό τόνο.

Και θα αρχίσει πλέον να χρησιμοποιεί αντωνυμίες, όπως «εγώ» «εσύ». Μεταξύ των δύο και τριών χρόνων, το λεξιλόγιο θα αυξηθεί στις 200 λέξεις ή και περισσότερο. Θα «βάλει» σωστά μαζί ονόματα και ρήματα σε απλές προτάσεις όπως «τώρα τρώω».

Θα μπορεί επίσης να μιλά για πράγματα που συνέβησαν στο παρελθόν. Μπορεί βέβαια να κάνει λάθη στο ρήμα ή στο πληθυντικό, αλλά δείχνει πλέον ότι καταλαβαίνει καλά τον πληθυντικό , όταν αναφέρεται σε πολλά πράγματα.

Στην ηλικία αυτή το παιδί μπορεί να απαντά σε απλές ερωτήσεις, όπως θέλεις νερό, πεινάς ή που είναι τα παπούτσια σου.

Αν παρατηρήσετε ότι δεν κάνει φράσεις έστω και με δύο λέξεις, ή δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του, ενημερώστε τον παιδίατρο. Ίσως είναι ένδειξη πνευματικής καθυστέρησης.

31 με 36 μήνες

Στα τρίτα του γενέθλια, το μικρούλι σας θα είναι ένας εξελιγμένος ομιλητής! Θα μπορεί να ολοκληρώσει μία συνομιλία, να ρυθμίσει τον τόνο της φωνής του, και το λεξιλόγιό του, ανάλογα σε ποιον μιλά. Για παράδειγμα μπορεί να πει σε κάποιο φίλο του «θέλω το γιογιό μου» και σε σας «θέλω να πάω στη τουαλέτα». Επίσης τώρα θα χρησιμοποιεί πιο σωστά τις αντωνυμίες και τον πληθυντικό.

Τώρα και οι άλλοι, τα άγνωστα πρόσωπα, θα μπορούν να καταλάβουν τι λέει, σχεδόν τα πάντα, που σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να κάνετε πλέον μετάφραση. Θα λέει χωρίς δυσκολία όλο το όνομά του και την ηλικία του όταν του ζητηθούν!

Ο ρόλος σας

Μπορείτε να βοηθήσετε τις γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού, προσφέροντας ένα πλούσιο και εποικοδομητικό περιβάλλον επικοινωνίας. Τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να κάνετε είναι:

Να μιλάτε. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι γονείς που μιλούν στο μωρό τους, παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας. Δεν χρειάζεται να μιλάτε ακατάπαυστα αλλά μιλάτε του όταν είστε μαζί. Περιγράφετε τι κάνετε, δείχνετε τα πράγματα, τραγουδήστε του.

Να διαβάζετε. Διαβάζοντας στο παιδί σας είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να το εκθέτετε σε νέο λεξιλόγιο, στον τρόπο που οι προτάσεις είναι μαζί, και πως εξελίσσεται μία ιστορία. Συγχρόνως πείτε στο παιδί να βρίσκει διάφορα πράγματα στις εικόνες ή να σας λέει τι έπαθαν οι ήρωες.

Να ακούτε. Όταν το παιδί σας μιλάει, να είστε ένας καλός ακροατής, να το κοιτάτε και να του ανταποκρίνεστε. Είναι πιο πιθανό να σας μιλήσει όταν ξέρει ότι ενδιαφέρεστε για το τι λέει.

Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Είστε το κατάλληλο πρόσωπο για να αξιολογήσετε την ανάπτυξη της ομιλίας του παιδιού σας. Αν σας δείχνει κάποια από τα σημάδια που αναφέρονται πιο κάτω, συζητήστε το με τον παιδίατρο.

Εάν ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο θα σας συμβουλεύσει να επικοινωνήσετε με ένα ειδικό παιδίατρο για αξιολόγηση και κάποια βοήθεια.

Μερικά σημεία που πρέπει να προσέξετε

12 με 18 μήνες

Το παιδί δεν λέει καμία λέξη μέχρι τους 12 μήνες, ούτε μαμά ή μπαμπά, δεν κάνει ήχους σαν κουβέντα πριν τα πρώτα του γενέθλια, δεν δείχνει πράγματα, δεν ανταποκρίνεται στους άλλους ή στο όνομά του ή δεν καταλαβαίνετε τίποτε από ότι λέει γύρω στους 18 μήνες.

19 με 24 μήνες

Το παιδί σπάνια προσπαθεί να μιλήσει ή να μιμηθεί κάτι και δεν φαίνεται να ενοχλείται όταν δεν καταλαβαίνετε τι λέει.

25 με 36 μήνες

Το παιδί δεν ξέρει τι να κάνει με αντικείμενα καθημερινής χρήσης, δεν κατανοεί απλές οδηγίες, δεν χρησιμοποιεί φράσεις με δύο λέξεις στους 30 μήνες, δεν κάνει ερωτήσεις, δεν μπορεί να προφέρει φωνήεντα ή να γίνει αντιληπτό από κάποιο πρόσωπο που δεν το ξέρει και έχει φτάσει τα τρία του χρόνια. Ή έχει χάσει κάποιες δεξιότητες που είχε ήδη.

Εάν το παιδί τραυλίζει, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κάποιο πρόβλημα. Το τραύλισμα είναι μία φυσική φάση, ιδιαίτερα όταν η σκέψη του αναπτύσσεται γρηγορότερα από την ομιλία του και τις κινητικές του δεξιότητες. Μερικές φορές θα είναι τόσο ενθουσιασμένο για να σας πει τι είναι στο μυαλό του, ώστε δεν θα μπορεί να πει τις λέξεις αρκετά γρήγορα.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν με ήσυχη συζήτηση με το παιδί. Προσπαθήστε να μην συμπληρώνεται εσείς τις προτάσεις ή να το διακόπτεται, απλά δίνετε στο μικρό τον χρόνο να μιλήσει κοιτάζοντάς το ήρεμα χωρίς να δείχνεται βιασύνη και ανυπομονησία.

Όμως αν το τραύλισμα συνεχίσει για περισσότερο από έξι μήνες, ή δείτε ότι τεντώνει το σαγόνι ή κάνει γκριμάτσες στην προσπάθειά του να μιλήσει, επικοινωνήστε με το γιατρό του.

Όπως το μικρούλι θα μεγαλώνει θα γίνει πολυλογάς. Θα έρθουν στιγμές που θα αναπολείτε την περίοδο που δεν μπορούσε να μιλήσει πολύ, αλλά βέβαια τον περισσότερο καιρό θα απολαμβάνεται τη συζήτηση μαζί του ιδίως όταν θα σας λέει πως πέρασε στο σχολείο του και τι έκανε με τους φίλους του! Και λίγο αργότερα τα πρώτα μυστικά του!