Το διάβασμα για το σχολείο.

meleti sΓράφει η Ψυχολόγος Αρετή Κυπραίου

Τελικά, το διάβασμα για το σχολείο είναι καθημερινό μαρτύριο ή θετική εμπειρία για όλη την οικογένεια;
 Η φράση Μπορείς να μάθεις πολλά απ' τα παιδιά, όπως για παράδειγμα το πόση υπομονή διαθέτεις, βρίσκει σίγουρα εφαρμογή όταν έρχεται η ώρα του διαβάσματος ή ακόμα και όταν οι γονείς ακούσουν το βαθμό της ορθογραφίας ή του τεστ!

Φράσεις όπως ‘Σιδέρωνα και έκαιγα πιο πολύ από το σίδερο’, ‘Ειλικρινά δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου, είμαι πια μία άλλη μαμά’, ‘Συχνά θέλω να το ξεμαλλιάσω’ ‘Θέλω να γίνω η καλή μαμά που ήμουν και όχι αυτή η κακιά στην οποία έχω μεταλλαχτεί’, τις ακούω καθημερινά από γονείς που προσπαθούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους με τις σχολικές τους εργασίες.

Είναι αλήθεια ότι πολύ συχνά το διάβασμα για το σχολείο δοκιμάζει τα όρια όλων όσων εμπλέκονται σε αυτό, γονιών και παιδιών, με αποτέλεσμα να αποτελεί αιτία διαπληκτισμών σχεδόν κάθε μέρα και το σπίτι να μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Στη μάχη όμως αυτή δεν υπάρχουν νικητές, παρά μόνο χαμένοι…

Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για αυτό;

Το πιο σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ποτέ μα ποτέ και να το υπενθυμίζουμε κάθε μέρα στον εαυτό μας ότι ο βασικότερος ρόλος μας να είμαστε δίπλα στα παιδιά μας και καλό είναι το ρόλο αυτό να μην τον χάσουμε όταν έρχεται η ώρα του διαβάσματος ή άμα τον έχουμε χ να τον ξαναβρούμε!!! Σαφώς και η σχολική επίδοση των παιδιών μας είναι κάτι που πρέπει να μας ενδιαφέρει αλλά κατά κύριο λόγο μας ενδιαφέρει τα παιδιά μας να είναι ευτυχισμένα.
Έτσι λοιπόν, το σχολείο και το διάβασμα μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες να έρθουμε κοντά στο παιδί μας και όχι να απομακρυνθούμε από αυτό.

Άρα, χρειάζεται προσέγγισή μας να είναι πάντα θετική, καθώς το αν και το πόσα θα μάθει ένα παιδί αλλά και το αν θα είναι ευτυχισμένο στο σχολείο, εξαρτώνται κυρίως από τη διάθεσή του. Με άλλη όρεξη πάει στο σχολείο ένα παιδί που το έχουμε επιβραβεύσει την προηγούμενη μέρα αλλά και το πρωί πριν το σχολείο και του έχουμε τονίσει τα θετικά του. Με άλλη σιγουριά και αυτοπεποίθηση θα αντιμετωπίσει και τους συμμαθητές του αλλά και τη δασκάλα του και τη μαθησιακή διαδικασία. Εάν έχουμε τσακωθεί την προηγούμενη μέρα ή και το πρωί πριν το σχολείο, μικρές είναι οι πιθανότητες το παιδί μας να αντιμετωπίσει θετικά αυτά που συμβαίνουν, να περάσει πραγματικά καλά και να αποδώσει όσο περισσότερο θα μπορούσε!

Από την αρχή, λοιπόν, είναι καλό να του δείξουμε ότι η μελέτη είναι μέρος της καθημερινής του ρουτίνας. Όχι αγγαρεία αλλά μέρος του προγράμματος του. Πχ. Σήμερα έχουμε να φάμε, να διαβάσουμε για το σχολείο, να παίξουμε, να πάμε κολυμβητήριο και να φτιάξουμε παζλ (ενδεικτικά για μικρά παιδιά) Με άλλα λόγια, κάθε μέρα που γυρνάει το παιδί από το σχολείο συζητάμε οπωσδήποτε το πρόγραμμα της ημέρας, βάζοντας πρώτο στη σειρά αλλά όχι πιο σημαντικό από όλα, το διάβασμα για το σχολείο. Το πότε θα διαβάζει, μπορούμε να το αποφασίσουμε μαζί αλλά να είμαστε σίγουροι ότι εκείνη η ώρα είναι η κατάλληλη για να είναι συγκεντρωμένο το παιδί. Έτσι, δεν κάνουμε το διάβασμα να δείχνει το πιο σημαντικό από όλα, αλλά σίγουρα κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει. Εννοείται ότι πάντα μέσα στην ημέρα αφήνουμε χρόνο και για κάποια δραστηριότητα που αρέσει πολύ στο παιδί και μάλιστα είναι σημαντικό να τη βάζουμε και αυτή μέσα στο πρόγραμμά του.

Στο σημείο αυτό χρειάζεται να τονιστεί ότι τις αγαπημένες δραστηριότητες του παιδιού δεν τις χρησιμοποιούμε ως τιμωρία για να διαβάσει. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση ούτε να φέρνουμε τα πάνω κάτω στο πρόγραμμα του παιδιού λόγω του διαβάσματος αλλά ούτε και να το χρησιμοποιούμε ως προϋπόθεση για όλα τα υπόλοιπα! Είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να μισήσει το παιδί τη μελέτη και το σχολείο! Συχνά αυτό είναι δύσκολο αλλά είναι αναγκαίο και το αποτέλεσμα των προσπαθειών μας ανταμείβει μακροπρόθεσμα. Μπορεί η φράση αν δεν τελειώσεις το διάβασμα δεν θα παίξεις να έχει σίγουρο βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα αλλά όχι μακροπρόθεσμο. Με άλλα λόγια, ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Το θέμα δεν είναι μόνο να μελετήσει το παιδί αυτή τη στιγμή αλλά και να μην υποφέρει ούτε τώρα ούτε και στο μέλλον και να προσπαθήσουμε να του δημιουργήσουμε σιγά σιγά ένα εσωτερικό κίνητρο για να μελετάει για το σχολείο.

Εάν ακολουθήσουμε πάντα θετική προσέγγιση απέναντι στη μελέτη, σταδιακά θα αρχίσει να πιστεύει το παιδί ότι η μελέτη δεν είναι κάτι που προέρχεται μόνο από έξω αλλά ότι και το ίδιο έχει προσωπική εμπλοκή.

Πώς οργανώνουμε την ώρα της μελέτης;

Πρώτον είμαστε σίγουροι ότι ο χώρος είναι έτοιμος, ότι τα μολύβια, οι γόμες, τα βιβλία και ένα ποτήρι νερό, ώστε να μην σηκώνεται το παιδί όλη την ώρα, είναι όλα εκεί και ότι υπάρχει ησυχία. Εννοείται ότι η τηλεόραση είναι πάντα κλειστή αλλά δεν λέμε ότι φταίει το διάβασμα για αυτό. Όσο για τα μικρότερα αδέρφια, θα χαρούν υπερβολικά εάν τους δώσουμε κάποια δραστηριότητα που μοιάζει με των μεγάλων αδερφών, λέγοντάς τους ότι έχουν κι αυτά διάβασμα!
Μπορούμε και είναι καλό αν θέλουμε, αλλά όχι πιεστικά για το παιδί, είτε να καθόμαστε δίπλα και να ασχολούμαστε με κάτι δικό μας –τη δουλειά μας, ένα λογοτεχνικό βιβλίο, ένα σταυρόλεξο- είτε να πηγαινοερχόμαστε και να κάνουμε δουλειές. Εννοείται ότι χρειάζεται πολλή υπομονή… Είναι όμως καλό να είμαστε κοντά, για να μην λέμε στο παιδί να σβήνει αλλά να το καθοδηγούμε από πριν ώστε να μην χρειαστεί να σβήσει. Εάν χρειάζεται ωστόσο να διορθώσει κάτι δεν το βάζουμε να σβήνει και να ξαναγράφει αλλά το εμπλέκουμε στο να αποφασίσει μόνο του, καθοδηγώντας το, εάν αυτό που έχει κάνει του φαίνεται ικανοποιητικό ή όχι.

Πώς το κάνουμε αυτό; Βασιζόμαστε στα θετικά του. Σε αυτά που ξέρει, σε αυτά που μπορεί να κάνει, σε αυτά που ήδη έχει σωστά και ποτέ δεν θεωρούμε αυτονόητα αλλά πάντα επισημαίνουμε. Πρώτα, λοιπόν, το ρωτάμε πώς του φαίνεται αυτό που έχει κάνει, μετά βρίσκουμε πάντα όλα τα θετικά στοιχεία που υπάρχουν και εμείς αλλά και το παιδί και τέλος φτάνουμε στα αρνητικά, τα οποία πια φαντάζουν και αμελητέα στα μάτια του παιδιού… Έτσι, μόνο του πια θέλει να διορθώσει ό,τι δεν είναι καλό ή σωστό!!!

Παράλληλα, προσπαθούμε όταν διορθώνουμε να μην επικρίνουμε. Δεν λέμε ‘Πώς είναι έτσι αυτά εδώ πέρα!!’ Αλλά ‘Εχθές κοίτα τι ωραία που τα έκανες. Και σήμερα έτσι να τα κάνεις.’. ‘Κοίτα την προηγούμενη άσκηση τι όμορφα που την έφτιαξες. Σίγουρα μπορείς και σε αυτήν να κάνεις το ίδιο.

Σημαντικό επίσης είναι να επιβραβεύουμε και να ενισχύουμε το παιδί για ό,τι κάνει και για όποια πρόοδο παρατηρούμε καθημερινά. Π.χ. ‘Σήμερα έκανες πολύ ωραία γράμματα’. ‘μπράβο που όλα τα γράμματα πατάνε στη γραμμή’, ‘πρέπει να προσπάθησες πολύ για να κάνεις σωστά όλες αυτές τις πράξεις’ ‘ πρέπει να χρειάστηκε μεγάλη συγκέντρωση για να τα κάνεις όλα αυτά!!!’

Δείχνουμε επίσης ότι μας νοιάζει πόσο προσπαθεί το παιδί μας και όχι τι βαθμό παίρνει. Όταν μας λέει ‘κοίτα, πήρα άριστα’, μπορούμε να του πούμε ‘χαίρομαι που χάρηκες’ ή ‘αυτό δείχνει ότι προσπάθησες’ ή ‘χαίρομαι που σου αρέσει να μαθαίνεις κάθε μέρα καινούρια πράγματα’ ή ‘Το βλέπεις κι εσύ ότι η προσπάθεια σου έχει αποτέλεσμα! ’.
Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν μπλεκόμαστε στο ρόλο του δασκάλου, καθώς δεν είναι αυτό το νόημα της βοήθειας. Ο δάσκαλος διορθώνει, εμείς καθοδηγούμε μόνο και ενθαρρύνουμε. ‘Έτσι σου είπε η δασκάλα να το κάνεις; Α, ωραία έτσι να το κάνεις τότε’! Δεν χρειάζεται να δείχνουμε ότι τα ξέρουμε όλα και παράλληλα προσέχουμε να μην ακυρώνουμε τη δασκάλα στα μάτια του παιδιού, γιατί έτσι ακυρώνουμε ένα σημαντικό κίνητρο.

Με άλλα λόγια, δείχνουμε ενδιαφέρον για αυτό που κάνει αλλά όχι υπερβολικό. Όσο δείχνουμε και για τους άλλους τομείς της ζωής του. Δείχνουμε ότι μας ενδιαφέρει αυτό που κάνει αλλά χωρίς να γινόμαστε πιεστικοί. Ότι θέλουμε να εμπλακούμε αλλά όσο και στις υπόλοιπες δραστηριότητές του. Δεν ‘φέρνουμε το σχολείο στο σπίτι’. Δεν χρειάζεται να έχουμε αγωνία για την κάθε σελίδα που έκανε στην τάξη.

Όσο για τους δασκάλους, είναι καλό να υπάρχει συνεργασία και επικοινωνία. Να τους ακούμε και να βρισκόμαστε σε διάλογο. Μαζί μπορούμε να λύσουμε πολλά προβλήματα αρκεί να μην τους δείχνουμε ότι τους κατηγορούμε αλλά ότι είμαστε εκεί για να ζητήσουμε τη γνώμη τους, να συζητήσουμε και μαζί να βοηθήσουμε το παιδί.

Επίσης, αν μια μέρα νιώθουμε ότι δεν αντέχουμε, είναι καλύτερο να μην ανακατευτούμε και να αφήσουμε το παιδί μόνο του. Μπορεί ακόμη και σε καθημερινή βάση να διαβάζει με κάποιον άλλον αν θεωρούμε ότι δεν έχουμε υπομονή. Σταδιακά, άλλωστε, θα είναι καλό να εμπλεκόμαστε όλο και λιγότερο. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε πολύ στην αρχή, ώστε να έχουμε καλά αποτελέσματα αργότερα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι ο γονιός είναι σύμμαχος του παιδιού. Εμείς είμαστε εκεί για να ενθαρρύνουμε το παιδί και να επιβραβεύουμε κάθε προσπάθειά του.

Και αν δεν θέλει να διαβάσει;

Αν δεν θέλει με τίποτα να διαβάσει πρέπει να βρούμε τι συμβαίνει.
Μήπως είμαστε πιεστικοί και αγχώνουμε το παιδί;
Μήπως δεν κάνει πια πράγματα που έκανε –πχ δεν έχει πια χρόνο για παιχνίδι;
Μήπως δεν κοιμάται καλά;
Μήπως έχει συμβεί κάτι στο σχολείο; Διακριτικά και όχι πιεστικά ψάχνουμε να βρούμε τι φταίει. Μπορεί κάτι στο σχολείο, κάτι στο ίδιο το παιδί -πχ κούραση ή μαθησιακή δυσκολία-, στο πρόγραμμά του ή στον δικό μας τρόπο. Το να το πιέζουμε, ωστόσο, χωρίς να βρούμε την αιτία δεν θα βελτιώσει την κατάσταση.

Το θέμα είναι να νιώθει το παιδί το ενδιαφέρον μας για αυτό και όχι μόνο για το σχολείο. Το παιδί μας δεν σταμάτησε να είναι παιδί μας επειδή έγινε μαθητής. Εξακολουθεί να είναι το ίδιο το παιδάκι μας και ο βασικότερος μας ρόλος θα είναι για πάντα να είμαστε γονιός, σύμμαχος και καθοδηγητής του και όχι κριτής των σχολικών του εργασιών. Αυτό είναι το βασικότερο από όλα και να το θυμόμαστε πάντα και ενεργούμε βάσει αυτού όλα τα άλλα έρχονται με μεγαλύτερη ευκολία.

Η Αρετή Κυπραίου είναι Ψυχολόγος και Συντονίστρια Ομάδων Γονέων.
Μετά τις σπουδές και το μεταπτυχιακό της στην Ψυχολογία και την Συμβουλευτική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ολοκλήρωσε τις ήδη εξειδικευμένες τις γνώσεις με την εκπαίδευσή της στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων (μέλος τουFederation Internationale pour l' Education des Parents) του οποίου είναι και συνεργάτης.
Επίσης, εκπαιδεύτηκε μέσα από εξειδικευμένα σεμινάρια πάνω σε διάφορα θέματα που αφορούν στην ψυχολογία και τη θεραπεία του ατόμου.
Εργάζεται ως Ψυχολόγος στους τομείς της Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας Εφήβων, Ενηλίκων και Οικογένειας και συντονίζει Ομάδες Γονέων.
Παράλληλα, κάνει ομιλίες και σεμινάρια σε γονείς, εφήβους και εκπαιδευτικούς, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και είναι επιστημονική συνεργάτης σε ιστοσελίδες που αφορούν θέματα ψυχολογίας και διαπαιδαγώγησης.

Τηλ. επικοινωνίας: 2117507337