"Οι γονείς μου δεν αγαπιούνται άλλο..."

Πριν οι γονείς της φτάσουν σ’ αυτό στο σημείο, μεσολάβησαν μεγάλα διαστήματα έντονων συγκρούσεων μεταξύ τους, τις οποίες το παιδί βίωσε σε όλη τους την ένταση. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, η Λητώ μου είχε εκφράσει τις ανησυχίες της με τις εξής φράσεις: «Αυτοί πάλι μάλωναν χθες», «Ο μπαμπάς θέλει να με πάρει από τη μαμά», «Δεν αγαπιούνται άλλο»…
 
Η Λητώ μετά από τόσους μήνες, που ο πατέρας της -στον οποίο έτρεφε ιδιαίτερη αδυναμία- εγκατέλειψε το σπίτι, δεν έχει ακόμα καταφέρει να ξεπεράσει την απουσία του. Η μητέρα της μια μέρα μπαίνοντας στο σπίτι, την έπιασε να απευθύνεται στον ανύπαρκτο πατέρα της, σα να ήταν παρών. Η αναστάτωση που κρύβει μέσα της, αποτυπώνεται έντονα και στις ζωγραφιές της, στις οποίες παρουσιάζει πάντα τον πατέρα να είναι μαζί με τη μητέρα της. Η μικρή έχει αλλάξει ακόμα και ως προς τις σχέσεις της με τα υπόλοιπα κορίτσια… Έχει παρουσιάσει έντονη ντροπή σχετικά με το γεγονός και αρνείται πεισματικά να αποκαλύψει το «μυστικό» της στις φίλες της (παρόλο που έχουν μεσολαβήσει αρκετοί μήνες)…
 
Στις μέρες μας, ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνεται δραματικά, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Πώς αντιδρούν όμως τα παιδιά σ’ αυτήν την κατάσταση και ποιος είναι ο ρόλος των χωρισμένων γονιών;
 
Είναι γεγονός πως για ένα παιδί, το διαζύγιο των γονιών του είναι τεράστιο σοκ, ανεξάρτητα από την ηλικία στην οποία βρίσκεται. Όμως έρευνες έχουν δείξει πως δεν είναι το διαζύγιο αυτό καθ’ αυτό που μπορεί να δημιουργήσει ψυχοκοινωνικές δυσκολίες στα παιδιά, αλλά το πώς οι ίδιοι οι γονείς θα το αντιμετωπίσουν από ‘κει και πέρα.
 
Πώς αντιδρούν τα παιδιά απέναντι στο διαζύγιο των γονιών τους;
 
Οι πιο συνηθισμένες συμπεριφορές των παιδιών μετά από ένα διαζύγιο, είναι η επιθετική, η αντιδραστική και πολλές φορές η αντικοινωνική συμπεριφορά (ειδικά στα αγόρια). Άλλα παιδιά εκδηλώνουν τη στενοχώρια τους με συμπτώματα άγχους, απομόνωσης και χαμηλής διάθεσης, ανάλογα με το χαρακτήρα τους. Κοινός παρονομαστής όμως σε κάθε αντίδραση, είναι η θλίψη που νιώθει κάθε παιδί σε μια τέτοια κατάσταση.
 
Δεν είναι λίγα τα παιδιά που μετά από ένα διαζύγιο δεν εμπιστεύονται πλέον κανέναν, αφού πληγώθηκαν από τους ανθρώπους που εμπιστεύονταν και αγαπούσαν περισσότερο από καθετί στον κόσμο. Ένα παιδί διαζευγμένων γονιών μπορεί ακόμη να νιώσει ντροπή και κατωτερότητα σε σχέση με τα άλλα παιδιά!
 
Τα παιδιά αυτά είναι ευάλωτα και συχνά παρουσιάζουν έντονες φοβίες και διχασμό, σχετικά με τις προσωπικές τους επαφές. Για παράδειγμα, φοβούνται πως ανά πάσα στιγμή θα χάσουν ανθρώπους που αγαπούν χωρίς να ξέρουν το γιατί. Χαρακτηριστική επίσης, φοβία τους είναι μήπως αργότερα δημιουργήσουν μια αποτυχημένη οικογένεια και παιδιά που θα αναγκαστούν να μεγαλώσουν όπως τα ίδια.
 
Από τη μία λοιπόν, έχουν την επιτακτική ανάγκη να αγαπήσουν, να δεθούν με κάποιον και να ολοκληρωθούν ως άνθρωποι και από την άλλη, έρχονται αντιμέτωποι με τον μεγάλο τους φόβο, ότι θα αποτύχουν όπως και οι γονείς τους, καθώς υπάρχει έλλειψη ικανοποιητικού προτύπου επιτυχημένης και χαρούμενης οικογένειας.
 
Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των παιδιών, θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο για ότι έχει συμβεί. Μακροπρόθεσμα, αυτή η ενοχή μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και χρόνια κακή συμπεριφορά. Μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά χωρισμένων γονιών παρουσιάζουν 40% περισσότερες πιθανότητες χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών (οινόπνευμα, ναρκωτικά κλπ) στο μέλλον.
 
Ποιος ο ρόλος των χωρισμένων γονιών, απέναντι στα παιδιά τους;

Το διαζύγιο, όσο πολιτισμένο και συναινετικό και να είναι, δεν παύει να είναι φορέας μεγάλου ψυχικού πόνου, τόσο για το ζευγάρι που χωρίζει αλλά κυρίως για τα παιδιά. Ανεξάρτητα από τους λόγους του διαζυγίου, το παιδί δεν παύει να αγαπάει και να χρειάζεται και τους δύο γονείς. Θα πρέπει και οι δύο λοιπόν, να καταβάλουν προσπάθεια, ώστε η διαδικασία του διαζυγίου και οι επιπτώσεις του στο παιδί να περιοριστούν και αυτό να μεγαλώσει όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένα.
 
Πώς και πότε μιλάμε στο παιδί για το διαζύγιο

Σημαντικός λοιπόν, είναι ο ρόλος των γονέων οι οποίοι καλούνται να προετοιμάσουν το έδαφος για τον επικείμενο χωρισμό, μιλώντας στο παιδί τους ειλικρινά, με λόγια κατανοητά για την ηλικία του και όχι απαραίτητα εκθέτοντας όλες τις λεπτομέρειες. Είναι καλό, η ενημέρωση των παιδιών για τη νέα κατάσταση να γίνει συγχρόνως και με τους δυο γονείς παρόντες, γιατί έτσι θα πεισθεί ότι οι γονείς συμφωνούν. Είναι επίσης πολύ σημαντικό, να το διαβεβαιώσουν πως δεν ευθύνεται αυτό για το χωρισμό και να το καθησυχάσουν πως το αγαπούν πολύ, πως θα είναι πάντα δίπλα του, ανεξάρτητα από αυτή την απόφαση.
 
Ο διευθυντής του Family Center of the Jerusalem Institute for the study of Psychological Stress, G. Caplan, σε ένα άρθρο του στο Arch. Dis. Childhood, συμβουλεύει πως η συζήτηση πρέπει να γίνει μόνο μία έως δύο εβδομάδες πριν το χωρισμό για παιδιά προσχολικής ηλικίας, ένα με δύο μήνες πριν για παιδιά 5-8 ετών, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά πρέπει να προετοιμαστούν ακόμα πιο πριν.
 
Σταθερότητα στις παλιές συνήθειες του παιδιού

Συνήθως, ένα διαζύγιο συνοδεύεται από αλλαγές στον κοινωνικό περίγυρο του παιδιού: σπίτι, φίλους, συγγενείς, συμμαθητές. Για να μην είναι απότομη η αλλαγή, προσπαθήστε τουλάχιστον αρχικά, να διατηρήσετε τις παλιές συνήθειες και παρέες του παιδιού. Ακόμα και το να προσπαθήσετε κάποιες φορές να βρίσκεστε όλοι μαζί (στα γενέθλιά τους, σε σχολικές εκδηλώσεις ή κάποια Σαββατοκύριακα κ.λπ.), είναι πολύ ωφέλιμο για το παιδί. Μ’ αυτό τον τρόπο, νιώθει ότι η οικογένεια υπάρχει, δεν διαλύθηκε, απλά άλλαξε μορφή.
 
Αποφυγή από μακροχρόνιες δικαστικές αντιδικίες

Αποφύγετε τις μακροχρόνιες αντιδικίες και φροντίστε να μην απορροφηθείτε από τις νομικές πτυχές της έκδοσης του διαζυγίου, τους οικονομικούς διακανονισμούς και το μοίρασμα της περιουσίας, χάνοντας έτσι την επαφή με το παιδί σας. Ένα τεράστιο ζήτημα που αποτελεί το επίκεντρο της συζυγικής διαμάχης κάθε διαζυγίου, είναι η επιμέλεια των παιδιών.
 
Μη μιλάτε άσχημα για τον/την πρώην σύζυγο

Ποτέ μη μιλάτε άσχημα για τον/την πρώην σύζυγο μπροστά στο παιδί. Μερικές φορές, δεν χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσει κανείς άσχημα λόγια για να μειώσει τον άλλο στα μάτια του παιδιού, αρκεί ένα υποτιμητικό βλέμμα, μια χειρονομία ή ακόμα και η εσκεμμένη αδιαφορία όταν το παιδί περιγράφει και διηγείται πώς πέρασε με τον άλλον γονιό. Τέτοιες συμπεριφορές πληγώνουν τα παιδιά και έχουν σαν αποτέλεσμα να αποφεύγουν τον γονιό που κατηγορεί τον άλλον.
 
Μη χρησιμοποιείτε το παιδί ως αγγελιαφόρο

Ποτέ μη χρησιμοποιείτε το παιδί ως αγγελιαφόρο για όσα θέλετε να πείτε στον/την πρώην σύζυγο. Ο κανόνας αυτός ισχύει ακόμα και για κάθε είδους πληροφορία, από το ότι θα περάσετε να πάρετε το παιδί μια ώρα αργότερα από ό,τι συνήθως, μέχρι το ότι η δασκάλα του σχολείου σας έκανε παρατήρηση για τη συμπεριφορά του. Δίνοντας στο παιδί το ρόλο του μεσολαβητή, ρισκάρετε να βρεθεί αντιμέτωπο με μια αντίδραση που κανονικά προοριζόταν για εσάς και όχι για το παιδί. Η επικοινωνία με τον άλλο γονιό είναι δική σας δουλειά και όχι του παιδιού!
 
Κρατήστε κρυφή την προσωπική σας ζωή

Κρατήστε την προσωπική σας ζωή και τις πιθανές επόμενες σχέσεις σας μακριά από το παιδί. Η γνωριμία του παιδιού με τον καινούργιο σύντροφο του γονιού του, πρέπει να γίνεται κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις.
 
Μην ανταποκρίνεστε σε χειριστικές συμπεριφορές του παιδιού

Σταματήστε άμεσα να ανταποκρίνεστε σε χειριστικές τακτικές του παιδιού σας. Αρκετά συχνά, τα παιδιά των χωρισμένων γονιών, προσπαθώντας να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους με ένα διαφορετικό τρόπο, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν, ίσως και να τιμωρήσουν τους γονείς τους, που δεν κατάφεραν να τους χαρίσουν μια αγαπημένη οικογένεια, μέσα στην οποία θα μπορούσαν να ζήσουν όμορφα παιδικά χρόνια. Έτσι, λοιπόν, απαιτούν περισσότερα δώρα και κάθε είδους χατίρια, εκμεταλλευόμενα το άγχος και την επιθυμία του κάθε γονέα να αποδειχτεί «καλός γονιός». Να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι τα όποια συναισθηματικά κενά του παιδιού, δεν αναπληρώνονται με υλικά αγαθά…
 
Χρειάζεται πραγματικά μεγάλη δύναμη να βάλουμε στην άκρη τη λύπη και κυρίως την οργή μας και να βρούμε τον τρόπο να συνεχίσουμε να συνυπάρχουμε ως γονείς, για το καλό των παιδιών μας. Οι παραπάνω, είναι μερικοί από τους πιο βασικούς κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουμε για να τα μεγαλώσουμε χώρια, αλλά ταυτόχρονα από κοινού, με την ηρεμία και τη χαρά που τους αξίζει.

Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα που αντιμετωπίζετε μέσα στην οικογένειά σας.  Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση:  klairhseiradaki@gmail.com