Τσιγάρο δίπλα στο παιδί; Κι όμως...
Είμαστε στο Παίδων. Ξαφνικά νιώθω στο λαιμό ένα κάψιμο και τη χαρακτηριστική μυρωδιά του καπνού. Κοιτάζω και βλέπω έξω από την πόρτα μια μαμά με το παιδί της. Η μαμά κάπνιζε και, όταν δεν ερχόταν μέσα, ένα σύννεφο καπνού τύλιγε το κεφαλάκι του ολόκληρο. Το παιδί μίλαγε, έπαιζε, γκρίνιαζε μέσα στον καπνό της μαμάς του.
Είναι 25η Μαρτίου. Μετά την παρέλαση ο κόσμος έχει ξεχυθεί στις παιδικές χαρές και στα πάρκα. Ένας μπαμπάς κάνει κούνια το κοριτσάκι του. Το τσιγάρο είναι κολλημένο στο στόμα του και, καθώς πηγαινοέρχεται η κούνια, το παιδί μπαινοβγαίνει μέσα στον καπνό του.
Είμαστε στο πάρκο. Μια μαμά ακουμπά τα ψώνια της στο παγκάκι και κάθεται να ξεκουραστεί με το γιο της, ίσαμε 15 χρονών. Ανάβει τσιγάρο, ενώ το παιδί παρατηρεί. Άραγε έχει δοκιμάσει το πρώτο του τσιγάρο στη γωνιά του προαυλίου πίσω από τις τουαλέτες;
Μεγαλώσαμε με παππούδες και γονείς που κάπνιζαν μπροστά μας χωρίς δεύτερη σκέψη. Τον καιρό εκείνο όλοι κάπνιζαν μπροστά στις γυναίκες και τα παιδιά τους γιατί δεν ήξεραν ότι το παθητικό κάπνισμα κάνει κακό. Για την ακρίβεια ως σχετικά πρόσφατα κανείς δεν ήξερε ότι το κάπνισμα κάνει κακό, αν και κάποιοι ίσως το υποψιάζονταν.
Οι σημερινοί γονείς δεν έχουν καμία δικαιολογία. Αν δεν το άκουσαν στην τηλεόραση, αν δεν το διάβασαν σε εφημερίδες και περιοδικά, το βλέπουν γραμμένο κάθε φορά που αγοράζουν πακέτο. Δεν ξέρω κανέναν καπνιστή που να υποστηρίζει ότι το κάπνισμα κάνει καλό. Αντίθετα, ξέρουν όλοι ότι είναι κακή συνήθεια κι έχουν δοκιμάσει να το κόψουν τουλάχιστον μία φορά.
Και έστω πως οι καπνιστές έχουν δικαίωμα να αυτοκαταστρέφονται. Με ποιο δικαίωμα όμως καταστρέφουν την υγεία των ίδιων τους των παιδιών; Ήδη από την εγκυμοσύνη κι αργότερα από τον παιδίατρο έχουν προειδοποιηθεί ότι το παθητικό κάπνισμα κάνει κακό στα παιδιά. Τι τους δίνει το ελεύθερο να τα εκθέτουν στον κίνδυνο που λέγεται κάπνισμα;
Μπορούμε να περάσουμε ώρες χωρίς τσιγάρο. Κανείς δε ξυπνά μεσονυχτίς για να καπνίσει. Στο θέατρο, στο σινεμά, σε τραίνα, λεωφορεία κι αεροπλάνα δεν καπνίζουμε. Μπορεί να είναι μακρύ το έργο ή το ταξίδι, μπορεί το χέρι να πηγαίνει στο πακέτο μόνο του, αλλά δεν ανάβουμε. Περιμένουμε. Γιατί δε μπορούμε να περιμένουμε μπροστά στα παιδιά; Τι κάνει το επόμενο τσιγάρο τόσο επείγον που πρέπει να καπνίσουμε μπροστά στους θησαυρούς μας; Γιατί δε μπορούμε να περιμένουμε ως το «διάλειμμα» μια ώρα που το παιδί θα βρίσκεται σε απόσταση ασφαλείας, στο σχολείο, απασχολημένο, θα κοιμάται; Πόσο αγαπά τα παιδιά του ο γονιός που θυσιάζει την υγεία τους για να μη στερηθεί τη συνήθεια του για μία ώρα; Αλλά τη στερείται άνετα όταν πάει κινηματογράφο; Γιατί το τσιγάρο είναι πιο σημαντικό από τα παιδιά μας; Γιατί σεβόμαστε το σινεμά περισσότερο;
Και για όσους τρέφουν την αυταπάτη του «ανοιχτού χώρου»: ανοιχτός χώρος δε σημαίνει ότι ο καπνός εξαφανίζεται «διά μαγείας». Ανοιχτός χώρος σημαίνει ότι ο καπνός ταξιδεύει, όπως ταξιδεύει η μυρωδιά του διπλανού κάδου, του λεωφορείου που μας πνίγει στο ντήζελ, της «τούρτας» που άφησε κάποιο σκυλί στο πεζοδρόμιο. Θ’ αφήναμε τα παιδιά μας να παίζουν δίπλα σ’ όλα αυτά, ή θα τ’ απομακρύναμε για τη δική τους προστασία; Το ίδιο με τον καπνό. Αν νοιάζεσαι για το παιδί σου πρέπει να μην το αφήνεις να ρουφά καπνό – δικό σου ή άλλων.
Και θα τελειώσω με κάτι που συνέβη τις προάλλες:
Είμαστε στο πάρκο. Μια μαμά επιβλέπει δυο παιδιά δυο-τριών χρονών που παίζουν με τα χωματάκια. Κάποια στιγμή δυο άλλες μαμάδες έρχονται, κάθονται στο παγκάκι δίπλα στα παιδιά κι ανάβουν τσιγάρο. Ο καπνός πάει κατευθείαν πάνω στα μικρά. «Σας παρακαλώ,» λέει η μαμά «μήπως θα μπορούσατε να καθήσετε στο διπλανό παγκάκι για να μην έρχεται ο καπνός πάνω στα παιδιά;» Η μία μαμά την κοιτάζει λες και κατέβηκε από τον Άρη. Η άλλη λέει με ύφος «Ανοιχτός χώρος είναι» και συνεχίζει απτόητη. Η μαμά αναγκάζεται να πάρει τα παιδιά πιο πέρα, από τη μεριά που φυσάει το αεράκι. Κάποια στιγμή ένα απ’ τα δύο αδειάζει το κουβαδάκι του με φόρα γελώντας με το σύννεφο σκόνης που σηκώνεται. «Μη σηκώνετε τόση σκόνη!» αγανακτούν οι μαμάδες στο παγκάκι. «Ανοιχτός χώρος είναι» απαντά η μαμά με τα μικρά.