«Πολύ δυσκοίλιος, φίλε μου….»

Δεν είναι τυχαίο. Η δυσκοιλιότητα είναι ένα πρόβλημα χρόνιο, σχετίζεται έντονα με την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία, καθώς συχνά γίνεται δυσδιάκριτο κατά πόσο είναι η νόσος που επηρεάζει την προσωπικότητα, ή η προσωπικότητα τη νόσο, συχνά ξεκινά από τα πρώτα παιδικά χρόνια και συνοδεύει το άτομο και την οικογένειά του σε όλη τη ζωή.

Είναι πραγματικά εκπληκτικό πόσες φορές καταλήγουν οικογένειες στα επείγοντα των παιδιατρικών νοσοκομείων στα άγρια μεσάνυχτα για δυσκοιλιότητα, πόσες τηλεφωνικές εργατοώρες και πόσα ΜΜS  έχουν καταναλωθεί στο θέμα της δυσκοιλιότητας – καταιγισμός από φωτογραφίες πάνας …..

Ξεκινάμε πάντα από τα βασικά…

Πότε λέμε ότι ένα παιδί πάσχει από δυσκοιλιότητα;

Ο ορισμός της δυσκοιλιότητας είναι σχετικός: εξαρτάται από τη σύσταση και τη συχνότητα των κενώσεων και την παρουσία πόνου κατά την κένωση.

Ετσι, αν ένα κατά τα άλλα φυσιολογικό παιδί παρουσιάζει μια μαλακή ανώδυνη και χωρίς δυσκολία κένωση κάθε 2-3 μέρες, δε θεωρείται δυσκοιλιότητα.

Αντίθετα, αν έχει μια σκληρή και επώδυνη κένωση κάθε 2-3 ημέρες, θεωρείται δυσκοιλιότητα και χρήζει θεραπείας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν  τα αποκλειστικώς θηλάζοντα βρέφη που παρουσιάζουν μια μαλακή κένωση κάθε 4-5 μέρες (ακόμη και εβδομάδα!!) και αυτό θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό.

Από τι προκαλείται η δυσκοιλιότητα;

Η δυσκοιλιότητα προκαλείται κάθε φορά που υπάρχει ατέλεια στην πλήρωση ή στο άδειασμα του ορθού, του τελευταίου τμήματος του παχέος εντέρου.

Παθολογικά αίτια δυσκοιλιότητας περιλαμβάνουν τον υποθυρεοειδισμό, τις ανατομικές ανωμαλίες του πεπτικού,   το αγαγγλιονικό μεγάκολο (νόσος  Hirschprung), καθώς επίσης και  παθήσεις που αφορούν τους μύες του ορθού, τα νεύρα της ιεράς μοίρας της σπονδυλικής στήλης, τους μύες της κοιλιάς και του πυελικού εδάφους.

Ωστόσο, στη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών, πρόκειται για «λειτουργικής αιτιολογίας» δυσκοιλιότητα, που δεν προκαλείται από κάποια νόσο.

Ανεξάρτητα από το αίτιο της δυσκοιλιότητας, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Η προκαλούμενη στάση των κοπράνων στο έντερο, οδηγεί σε απορρόφηση όλων των υγρών μέσα στο έντερο και σε υπερβολικά ξηρά και μεγάλα κόπρανα μέσα στο ορθό, που προκαλούν δύσκολη και συχνά επώδυνη αφόδευση. Έτσι, το παιδί αρνείται να πάει στην τουαλέτα, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.

Από την άλλη μεριά, η διάταση του ορθού και του εντέρου ελαττώνουν την ευαισθησία του αντανακλαστικού της αφόδευσης και της αποτελεσματικότητας των εντερικών κινήσεων. Τελικά, υδαρές περιεχόμενο από το υπερκείμενο έντερο μπορεί να περάσει ανάμεσα από τα σκληρά κόπρανα και να διέλθει από το ορθό χωρίς να γίνει αντιληπτό από το παιδί. Αυτή η εγκόπριση μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένα σαν διάρροια από τους γονείς.

Συνήθως εντοπίζουμε την έναρξη του προβλήματος στην περίοδο εκπαίδευσης του παιδιού για να βγάλει την πάνα. Η υπερβολικά συχνή τοποθέτηση του παιδιού στο δοχείο και για πολλή ώρα, η βαθειά απογοήτευση της μητέρας και η συχνή τιμωρία του παιδιού σε περίπτωση αποτυχίας του ποθητού αποτελέσματος, αποτελεί ιδανική συνταγή για την ανάπτυξη δυσκοιλιότητας, γιατί κάποια στιγμή το παιδί απλώς θα αρνείται  να κάνει κένωση. Επιπλέον, συχνά τα παιδιά καταστέλλουν το αντανακλαστικό της αφόδευσης προκειμένου να μην διακόψουν το παιχνίδι τους. Ταυτόχρονα, είναι η εποχή που η διατροφή τους αλλάζει από τα αλεσμένα στην κανονική στερεά τροφή, όπου τα περισσότερα παιδιά αρνούνται να φάνε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, και δεν πίνουν και αρκετό νερό.

Τι προτείνεται λοιπόν;

Ενας καλός χρόνος για την εκπαίδευση του παιδιού όσον αφορά τον έλεγχο των σφιγκτήρων είναι μετά τον 15-18ο μήνα. Ενθαρρύνουμε το παιδί να κάθεται στο δοχείο του 2-3 φορές την ημέρα, και κυρίως μετά τα γεύματα, οπότε διεγείρεται αντανακλαστικά το έντερό του για κένωση. Σε περίπτωση που το παιδί αρνείται, δεν πρέπει να επιμένουμε, αλλά να προσπαθήσουμε ξανά λίγο αργότερα. Αμοιβή, δωροδοκία ή ικανοποίηση αιτημάτων δεν έχουν λογική: πρέπει το παιδί να μάθει να ανταποκρίνεται στις σωματικές του ανάγκες, όχι να τις χρησιμοποιεί για να αποκομίζει οφέλη. Αν «λερωθεί», σκόπιμο θα ήταν να ρίξετε το περιεχόμενο της πάνας στο δοχείο του, ώστε το παιδί να ισχυροποιήσει τη σύνδεση του δοχείου με την αφόδευση. Κάθε επιμονή ή άσκηση βίας για τον έλεγχο του σφιγκτήρα του ορθού μόνον προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει.

Τα μεγαλύτερα παιδιά, αυτά της προσχολικής- σχολικής ηλικίας, πρέπει να διδαχτούν να πηγαίνουν συχνά στην τουαλέτα χωρίς βιασύνη. Να εξασφαλίσουμε ότι όταν τα παιδιά κάθονται στην τουαλέτα , τα πέλματα ακουμπούν σταθερά σε επιφάνεια και δεν κρέμονται τα πόδια τους στον αέρα, προκειμένου να έχουν άνετη θέση στην τουαλέτα και να χαλαρώσουν οι μύες της πυέλου. Σκόπιμο είναι να εντάξετε «χρόνο τουαλέτας» στο πρόγραμμά τους, ιδιαίτερα μετά το μεσημεριανό φαγητό, καθώς πλέον τα περισσότερα παιδιά είναι ιδιαίτερα «πολυάσχολα» στις δραστηριότητές τους και περνούν πολύ χρόνο μακριά από το σπίτι- και την άνεσή τους.

Αναγκαία είναι η φροντίδα της ποιότητας του φαγητού: πολλές φυτικές ίνες, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, και πολύ νερό. Η σωστή ενυδάτωση αποτελεί βασικό κανόνα στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Αν το παιδί παρουσιάζει επώδυνες κενώσεις, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με μαλακτικά φάρμακα κοπράνων, ώστε τα κόπρανα σε πρώτη φάση να γίνουν πολύ μαλακά, σχεδόν σαν διαρροϊκές κενώσεις. Η συχνή χρήση κλυσμάτων και υποθέτων δεν αποτελεί λύση, καθώς αδρανοποιούμε τον σφιγκτήρα του ορθού σταδιακά, και τελικά θα επιτείνουμε το πρόβλημα.  

Η θεραπεία μπορεί να χρειαστεί μήνες, καθώς πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα: η αλλαγή της συμπεριφοράς απέναντι στη διατροφή, η αλλαγή της συνήθειας να πηγαίνει στην τουαλέτα, και η χρήση μαλακτικών/ υπακτικών, παίρνουν αρκετό χρόνο, και η οικογένεια θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη ότι αυτό το θέμα δε θα διορθωθεί αμέσως.

Παρόλα αυτά, με συστηματική αντιμετώπιση, υπομονή κι επιμονή, όπως τα περισσότερα πράγματα στην ανατροφή των παιδιών, και αυτό θα περάσει.

Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα και απορίες. Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση: lazopoulounatalia@gmail.com

Όνομα Συγγραφέα:
Η Ναταλία Λαζοπούλου είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξετέλεσε την αγροτική της θητεία στο Νομό...