Το Φαινόμενο του Σχολικού Εκφοβισμού: Αιτίες και μορφές
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου και αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών η συνομήλικων παιδιών. Τα τελευταία γεγονότα καθιστούν ακόμα πιο σαφές ότι αν και ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει πράγματι μια έξαρση. Συνδέεται με την εσκεμμένα βίαιη συμπεριφορά η οποία εξαναγκάζει, φοβίζει, τρομοκρατεί, εξουσιάζει και στοχεύει στον έλεγχο, στην αποδυνάμωση και στην υποταγή ενός ευάλωτου συνήθως ατόμου. Αναγνωρίζεται, πλέον, ως σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα (μάστιγα) τόσο από την Πολιτεία και το Σχολείο, όσο και από τους ειδικούς και την κοινή γνώμη.
Μορφές Σχολικού Εκφοβισμού:
Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να προσλάβει ποικίλες μορφές:
- Τον άμεσο ή σωματικό εκφοβισμό (physical bulling): ο μαθητής που ασκεί εκφοβισμό μεταχειρίζεται φυσική βία, όπως γρονθοκοπήματα, κλωτσιές, σπρωξιές, καθώς επίσης άρπαγμα ή και φθορά της ατομικής ιδιοκτησίας.
- Το λεκτικό εκφοβισμό (verbal bulling): εδώ ο δράστης πειράζει κατ’ επανάληψη το στόχο του και σε ενοχλητικό βαθμό, τον κοροϊδεύει, τον βρίζει, του κάνει σεξουαλικά υπονοούμενα ή και χειρονομίες.
- Τον έμμεσο ή κοινωνικό εκφοβισμό (social bulling): σε αυτή τη μορφή τα μέσα που μεταχειρίζεται ο δράστης, είναι η κοινωνική απομόνωση του μαθητή που δέχεται εκφοβισμό και ο αποκλεισμός του από την παρέα, μέσω της χειραγώγησης της ομάδας και διαδίδει φήμες.
- Τον εκβιασμό: σε αυτή τη μορφή εκφοβισμού οι δράστες με απειλές και εκβιασμούς εξαναγκάζουν τους μαθητές που δέχονται τον εκφοβισμό να τους παραδώσουν το χαρτζιλίκι τους και το κολατσιό τους.
- Τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyberbulling): ο δράστης χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα, όπως μέσω του κινητού τηλεφώνου ή του διαδικτύου όπου συντάσσει και προωθεί μηνύματα χωρίς άδεια, δυσφημίζει και γελοιοποιεί.
- Το ρατσιστικό εκφοβισμό (racial bulling): όπου ο δράστης αποσκοπεί να στιγματίσει τη διαφορετικότητα του στόχου ως προς τη φυλή, τη κοινωνική τάξη, την οικονομική κατάσταση, ακόμα και την προφορά.
Αιτίες Σχολικού Εκφοβισμού:
- Η όξυνση φαινομένου βρίσκεται, ενδεχομένως, σε άμεση συνάρτηση με την διογκούμενη ανασφάλεια μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης κοινωνίας.
- Καίριο ρόλο στην υιοθέτηση αρνητικής στάσης και συμπεριφοράς διαδραματίζει η επικοινωνία με συνομήλικους ή σημαντικούς άλλους που επηρεάζουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της ταυτότητας των εφήβων.
- Έρευνες δείχνουν ότι, συχνά, η βίαιη συμπεριφορά των εφήβων δεν αποτελεί παρά οικειοποίηση μιας προ υπάρχουσας «παράδοσης» αρνητικών προτύπων συμπεριφοράς που προέρχονται από το εγγύτερο ή ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον εφήβου.
- Άτομα τα οποία υφίστανται κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία τείνουν να εμφανίζουν ανάλογη βίαιη συμπεριφορά σε άλλα, αδύναμα ή ευάλωτα, άτομα.
Ο σχολικός εκφοβισμός εμφανίζεται ενισχυμένος στην εφηβική ηλικία εξαιτίας:
- των αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων των εφήβων,
- της υιοθέτησης αρνητικών κοινωνικών εμπειριών και συμπεριφορών,
- της εντεινόμενης ανασφάλειας,
- Η υπερβολική πίεση, ή αντίθετα ανυπαρξία ορίων,
- Οι υψηλές προσδοκίες από το περιβάλλον ή αντίθετα τάση υποτίμησης των ικανοτήτων των εφήβων,
- Η μειωμένη αυτογνωσία, αυτοεκτίμηση, ενσυναίσθηση,
- Εντάσεις και αντιπαραθέσεις με τους σημαντικούς άλλους (γονείς, εκπαιδευτικούς)
Για οποιαδήποτε ενημέρωση ή πρόσθετη πληροφόρηση, παρακαλώ μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 210-2792955 & 6934-457847
Γεράσιμος Ρούσσος,
Επιστημονικός υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου: «Ανάπτυξη & Εκπαίδευση»
MSc στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία
Επιστημονικός συνεργάτης του Ανοιχτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης
Επιστημονικός Συνεργάτης Αναπτυξιακής Παιδιατρικής Κλινικής Παίδων Αγλαΐας Κυριακού
Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης & Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. – Εμψυχωτής
Ειδικευμένος στην Ειδική Αγωγή (μέθοδοι, διαγνωστικά εργαλεία & ανιχνευτικά test)
