Τι είναι η γεωγραφική γλώσσα;

Μήπως το παιδί σας έχει γεωγραφική γλώσσα;

Η γεωγραφική γλώσσα, είναι μια φλεγμονώδης νόσος του βλεννογόνου της γλώσσας, συνήθως στη ραχιαία επιφάνεια. Πρόκειται  για ερυθρές περιοχές συνήθως κυκλικού σχήματος με λευκά όρια που αλλάζουν συνεχώς θέση (μεταναστεύουν), σχήμα ή μέγεθος. 

Είναι μια καλοήθης  διαταραχή που συναντάται σε περίπου 2-3% του συνολικού παιδικού πληθυσμού, πιο συχνά στα κορίτσια. Το όνομα προέρχεται από το χάρτη-όπως είναι η εμφάνιση της γλώσσας, με τις βλάβες να είναι παρόμοιες με νησιά στο πέλαγος. Η αιτία είναι άγνωστη, μπορεί όμως να οφείλεται στo στρες, σε τοπικούς ερεθισμούς ή ακόμη και να σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες. Παραδόξως, η γεωγραφική  γλώσσα μπορεί να προκαλέσει μια αίσθηση καψίματος στη γλώσσα μετά από λήψη ερεθιστικών τροφών ή ποτών ιδίως αν μαζί με την γεωγραφική γλώσσα συνυπάρχει και η οσχεοειδής γλώσσα.

Ταξινόμηση της Γεωγραφικής γλώσσας

Η γεωγραφική  γλώσσα θα μπορούσε να είναι ένα είδος γλωσσίτιδας. Παρουσιάζεται συνήθως μόνο στη ραχιαία πλευρά στα 2/3  των περιπτώσεων και πιο σπάνια στις πλευρικές επιφάνειες της γλώσσας. Ακόμα πιο σπάνια, βλέπουμε μια πανομοιότυπο κατάσταση σε άλλες περιοχές του βλεννογόνου του στόματος όπως στη κοιλιακή επιφάνεια της γλώσσας, στοματικό βλεννογόνο, χειλικό βλεννογόνο, μαλακή υπερώα ή δάπεδο του στόματος, συνήθως  με εμπλοκή και της γλώσσας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εισάγονται όροι όπως η μεταναστευτική ερυθηματώδης στοματίτιδα, η έκτοπη γεωγραφική γλώσσα, γεωγραφική στοματίτιδα, η μεταναστευτική στοματίτιδα ,αντί γεωγραφική γλώσσα.

Εκτός από τις διαφορές στη  θέση και παρουσίαση στην στοματική κοιλότητα και την εξάπλωση στον γενικό πληθυσμό, σε όλες τις άλλες πτυχές όπως κλινική σημασία, συμπτώματα, θεραπεία και ιστοπαθολογική εμφάνιση, αυτές  οι μορφές είναι ταυτόσημες. 

Γεωγραφική γλώσσα: σημεία και συμπτώματα

Η εμφάνιση της γεωγραφικής γλώσσας  είναι διαφορετική από άτομο σε άτομο, σαν παρουσίαση, όπως επίσης διαφέρει ως προς τις αλλαγές σε συνάρτηση με  το χρόνο. Σε υγιή παιδιά, η ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας είναι σαν βούρτσα, με μικρές προεξοχές που λέγονται θηλές, δίνοντας στη γλώσσα μια ακανόνιστη επιφανειακή δομή με λευκό-ροζ  χρώμα. Οι  περιοχές της γλώσσας που συμμετέχουν παρουσιάζουν  ατροφία και απουσία των τριχοειδών θηλών έτσι ώστε να φαίνονται  κοκκινωπές  και λείες σε σύγκριση με τις περιοχές που δεν έχουν πληγεί. 

Οι  περιοχές αυτές είναι καλά οριοθετημένες και περιορίζονται κατά  κανόνα από έπαρμα λευκού, κιτρινωπού η γκρίζου χρώματος. Η βλάβη κατά την γεωγραφική γλώσσα μπορεί να ξεκινήσει σαν ένα λευκό εντύπωμα, πριν αρχίσει η εξαφάνιση των καλύκων.

Μερικές φορές υπάρχει μόνο μία βλάβη, αλλά αυτό είναι σπάνιο και συνήθως οι βλάβες μπορεί να ξεκινήσουν  σε διαφορετικές  θέσεις στη γλώσσα, και στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου, να αναπτυχθούν παράλληλα   για να σχηματίσουν τελικά την τυπική εμφάνιση τύπου γεωγραφικού χάρτη. Οι βλάβες είναι δυνατόν να αλλάξουν  μορφή και μέγεθος και να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές, μέσα σε λίγες ώρες. Η κατάσταση μπορεί να αφορά μόνο ένα μέρος της  γλώσσας, με προτίμηση την κορυφή και τις πλευρές της , ή ολόκληρη την πίσω επιφάνεια σε μια δεδομένη στιγμή. Αυτή η κατάσταση περνά από περιόδους ύφεσης και υποτροπής. Υποχώρηση του λευκού περιγράμματος θεωρείται η αρχή της περιόδου επούλωσης του βλεννογόνου.

Πέραν από την χαρακτηριστική εμφάνιση  της γλώσσας, κανονικά δεν υπάρχει άλλη συμπτωματολογία, αλλά σε ορισμένες σπάνιες  περιπτώσεις, μπορεί ένα παιδί να νιώσει  πόνο ή κάψιμο με την κατανάλωση ζεστού, ξινού, πικάντικου φαγητού, η άλλων ειδών τροφίμων.

Σε αυτή τη περίπτωση περίπτωση  το αίσθημα καύσους, μπορεί να οφείλεται σε άλλες αιτίες όπως η στοματική καντιντίαση.

Αίτια της Γεωγραφικής γλώσσας

Η αιτία είναι άγνωστη. Η γεωγραφική γλώσσα συνήθως δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα, και στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν συμπτώματα, μπορεί να οφείλονται σε άλλους παράγοντες. Θεωρείται από κάποιους, ότι ορμονικοί παράγοντες  ίσως έχουν ρόλο στην αιτιολογία διότι είχε αναφερθεί μία περίπτωση γυναίκας που εμφάνισε γεωγραφική γλώσσα μετά από του στόματος λήψη αντισυλληπτικών. 

Ασθενείς επίσης με γεωγραφική γλώσσα συχνά ισχυρίζονται ότι η κατάστασή τους επιδεινώνεται σε περιόδους ψυχολογικού στρες.  Η γεωγραφική γλώσσα παρουσιάζεται σε αυξημένο βαθμό σε οικογένειες και αναφέρεται ότι εδράζεται σε πολλά γονίδια, αν και οι μελέτες δείχνουν ότι μπορεί επίσης να προκληθεί από παρόμοια διατροφή.

Υπάρχει κάποια σύνδεση με διάφορα αντιγόνα λευκοκυττάρων, όπως αυξημένη συχνότητα του HLA-DR5, DRw6 και HLA-HLA-Cw6  και μειωμένη συχνότητα εμφάνισης της νόσου σε παρουσία του  HLA-B51. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β2 μπορεί να έχει διάφορες επιπτώσεις  στο στόμα, πιθανώς συμπεριλαμβανομένης και της γεωγραφικής γλώσσας, αν και άλλες πηγές ισχυρίζονται ότι η γεωγραφική γλώσσα δεν σχετίζεται με υποσιτισμό. Η σχισμοειδής  γλώσσα συχνά παρουσιάζεται ταυτόχρονα με τη γεωγραφική γλώσσα και ορισμένοι θεωρούν τις σχισμές ώς ένα τελικό στάδιο της γεωγραφικής γλώσσας.

Στο παρελθόν πιστεύετο ότι η γεωγραφική γλώσσα σχετιζόταν  με διαβήτη, δερματίτιδα και ατοπία, όμως αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τις σύγχρονες έρευνες. Μερικές μελέτες έχουν δείξει σύνδεση μεταξύ της γεωγραφικής γλώσσας και της ψωρίασης , αν και το 90% των παιδιών που έχουν διαγνωστεί με γεωγραφική γλώσσα δεν παρουσίαζαν ψωρίαση.

Και εδώ οι  σύγχρονες ερευνητικές μελέτες δεν υποστηρίζουν τη σύνδεση μεταξύ της ψωρίασης και της γεωγραφικής γλώσσας. Επίσης οι βλάβες ιστολογικά μοιάζουν με αυτές του συνδρόμου Reiter.

Γεωγραφική γλώσσα- διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται εύκολα από τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις που μεταναστεύουν. Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει τον στοματικό ερυθρό λειχήνα, την ερυθηματώδη καντιντίαση, τη λευκοπλακία, τον ερυθηματώδη λύκο, τη γλωσσίτιδα και τα εγκαύματα. Η ατροφική γλωσσίτιδα δεν παρουσιάζει μετανάστευση των βλαβών και υπόλευκα σύνορα.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι απαραίτητες κάποιες εξετάσεις αίματος για να αποκλειστεί η γλωσσίτιδα που οφείλεται σε αναιμία ή άλλες διατροφικές ελλείψεις. Δεδομένου ότι η εμφάνιση και το ιστορικό της νόσου είναι τόσο εντυπωσιακά, υπάρχει σπάνια ανάγκη για βιοψία. Αν ληφθεί βιοψία, η ιστολογική εμφάνιση είναι πολύ παρόμοια με ψωρίαση.

Θεραπεία της γεωγραφικής γλώσσας

Δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν συμπτώματα, ο γιατρός πρέπει μόνο να καθησυχάσει   τον ασθενή και τους γονείς  μιας και η κατάσταση είναι εντελώς καλοήθης, και αυτή είναι συνήθως η μόνη θεραπεία. Αν υπάρχουν συμπτώματα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικά αναισθητικά για προσωρινή ανακούφιση.

Άλλα φάρμακα που έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία των συμπτωμάτων είναι τα  αντιισταμινικά, κορτικοστεροειδή ή αγχολυτικά, αλλά αυτά τα φάρμακα δεν έχουν αξιολογηθεί επίσημα για την αποτελεσματικότητα τους σε αυτή καθεαυτή τη γεωγραφική γλώσσα. Αν επιδεινώνονται τα συμπτώματα με την κατανάλωση κάποιων τροφίμων, τότε αυτά πρέπει να αποφεύγονται.

Έκβαση της γεωγραφικής γλώσσας

Οι ασθενείς συχνά αναφέρουν αυτόματη ύφεση των βλαβών με επιστροφή στη φυσιολογική αρχιτεκτονική σε μια περιοχή, ενώ εμφανίζονται άλλες περιοχές βλάβης σε διαφορετικό σημείο. Οι βλάβες με την πάροδο του χρόνου υποστρέφουν και οι ασθενείς είναι περιστασιακά ελεύθεροι συμπτωμάτων.

Επιδημιολογία της γεωγραφικής γλώσσας

Η γεωγραφική γλώσσα είναι μια κοινή ασθένεια, που επηρεάζει 2-3% του παιδικού πληθυσμού, αν και άλλες πηγές αναφέρουν επιπολασμό έως 14%. Είναι μια από τις πιο κοινές ασθένειες της γλώσσας, η οποία εμφανίζεται σε παιδιά. Η κατάσταση αρχίζει συνήθως στην παιδική ηλικία, μερικές φορές σε πιο μεγάλη ηλικία ( 12-20), ενώ άλλοι αναφέρουν ότι η υψηλότερη συχνότητα εμφανίζεται στην ηλικιακή ομάδα άνω των 40 ετών. Τα κορίτσια επηρεάζονται πιο συχνά από ό, τι τα αγόρια, σε αναλογία 2: 1, αν και άλλοι αναφέρουν ότι η κατανομή των δύο φύλων είναι ίση.

 

Ass Prof Dr med Νίκος Μακρίδης  MD,PhD
Ειδικός Παιδίατρος
Διδάκτωρ πανεπιστημίου Βιέννης-Αυστρίας
Επίκουρος Καθηγητής Παιδιατρικής,Παιδιατρικής αιματολογίας,Παιδιατρικής ογκολογίας St. George’s University of London Medical School, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
drmakrides@cablenet.com.cy